Çocukta Tuvalet Eğitimi

Tuvalet Eğitimine Başlama Zamanı

Çocuğun tuvalet eğitimine başlama zamanı aslında onun hazır olduğu andır. Aile, tuvalet eğitimine başlanılması gerektiğini, çocuğun kazandığı bazı özelliklere göre değerlendirerek karar verebilir. Çocuklar genellikle 3 yaşına kadar tuvalet eğitimini tamamlar. 3 yaşından sonra hala bu konuda sorun yaşanıyorsa bir uzmandan destek almak gerekebilir. Gecikildiğinde, çocuk bu ihtiyacını kolay yoldan gidermeyi öğrenecek ve sağlıklı tuvalet eğitimi alması güçleşecektir.

Çocuk, hazır olmadan tuvalet eğitimi vermeye çalışmak doğru değildir, olumsuz sonuçlara sebep olabilir. Tuvalet eğitimi verilmeden önce dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

• Öncelikle tuvalet eğitimi sabır gerektiren ve belli bir süre harcamanız gereken bir süreçtir. Bunu kabul ederek işe başlamalısınız. Tuvalet eğitimi, çocuğun kaslarını kontrol etmeyi daha öğrenemediği, 18. aydan önce verilmeye başlanmamalıdır.
• Çocuğu istediğiniz kadar tuvalete taşıyın, çocuk belirli bir olgunluğa gelmeden bu işi başaramaz. Tuvalet eğitiminde ve çocuğa kazandırmamız gereken birçok davranışta da hazır olma hali vardır. Çocuğun bu eğitimi kazanamaması başarılı ya da başarısız tanımlamaları ile ilgili değildir. Hazır olduğunda tüm çocuklar bu eğitimi kazanırlar. Abartılı tepkilerden uzak durmanız, başarılı olduğunda “aferin kocaman oldun” ya da başaramadığında üzüntünüzü belli edecek tanımlamalardan kaçınmanız gerekir.
• Çocuğa göre tuvalet eğitimi karmaşık bir süreçtir. Fiziksel ve duygusal birçok beceriyi edinmiş olması ile ilgilidir. Dolayısıyla aranızdaki iletişim de her konuda olduğu gibi bu konuda da çok önemlidir. Aşırı baskıcı tutumlar, fiziksel açıdan kabızlığa, kişilik açısından titiz ve değişik durumlara kolay adapte olamama durumuna, dirençli ve inatçı bir kişiliğe sebep olabilir.

Çocuğun tuvalet eğitimine hazır olup olmadığını anlamak için:

• Gün boyunca en az iki saat kuru kalıyorsa, uykudan kuru kalkıyorsa,
• Kakası düzenliyse ve daha önceden tahmin edilebiliyorsa,
• Kakası veya çişi geldiğinde bunu beden veya yüz hareketlerinden anlayabiliryorsanız,
• Basit emirleri yerine getiriyorsa,
• Bezi ıslak olduğunda rahatsız oluyorsa ve değiştirilmesini istiyorsa, tuvalet eğitimine başlanabilir.

Öncelikle ebeveyn, çocuğa tuvalete gitmek konusunda özendirici bir tutum sergilemelidir. Tuvalete gitmek kavramı, model olunarak öğretilmelidir. “Benim tuvaletim geldi, tuvalete çişimi/kakamı yaptım ve rahatladım” diyerek sesli bir şekilde söylenebilir. Zaman zaman alt değiştirme esnasında çocuk tuvalete götürülerek, oturağına oturtulup 3-4 dakika beklenebilir. Burada da kurulan iletişime dikkat edilmelidir. “Buraya çişimizi/kakamızı yaparız. Senin de çişin/kakan geldiğinde buraya yapabilirsin” diyerek bu egzersizler günde birkaç kez tekrarlanabilir.

Çocuğun altı açıldığında bir daha bağlamamak için mutlaka hazır olup olmadığına karar verilmelidir. Eğer siz doğru kararı veremediyseniz çocukta da yapılması gereken bir işin başarılamadığı duygusu oluşabilir. Acele etmeyin, geç kalmaktan da sakının. Doğru zamanı yakalamak için çocuğun verdiği sinyalleri algılamakta dikkatli olun.

Bazı ailelerde bu eğitimin yaz aylarında verilmesi gerektiği gibi yanlış bir inanış var. Bu, eğitime hazır olan bir çocuk için geç kalınmış bir tarih olabilir. Zaten çişini/kakasını ailesi gibi tuvalete yapabilecek yetenekleri edinmiş bir çocuk kısa zamanda bu işi halledecektir. Ufak tefek kazalar olabilir. Bunları görmezlikten gelerek nötr davranmanız gerekir. Burada sizin sürekli dikkatli olmanız, fakat çocuğu da sürekli “çişin/kakan geldi mi?” sorusuyla bunaltmamanız gerekir.

İlk zamanlarda çocuğun geceleri altı bağlanabilir. Gece alt ıslatmalarının 5-6 yaşına kadar sürdüğü gözlemlenebiliyor. Fakat başlangıçta gündüz tuvalet eğitimini kazanana kadar gece alt bağlanmaya devam edilmeli, sonra gece de bez bağlanmayarak süreç gözlemlenmelidir.

Tuvalet eğitimi sırasında dikkat edilmesi gerekenler:

• Çocuğa çiş/kaka kelimeleri öğretilmelidir.
• Çocuğa kesinlikle bu sözcüklerin içeriği hakkında pis, kirli gibi sözcükler söylenmemeli, hatta çocuk kakasını ellemek isterse dokunmasına müsaade edilmeli, tuvalet ihtiyacı giderildiğinde ise hemen ellerin yıkanması, sifonun çekilmesi gibi ritüellere çocuk dahil edilmelidir.
• Önemli olanın, çocuğun bu işi severek ve kendi kendine halletmesi gerektiği olduğu için, üzerinde baskı hissetmemelidir. Hatta tuvalete gitmekten korktuğunu ya da gitmek istemediğini anladığınızda, bu eğitime ara vermeniz gerekir. Çocuk kesinlikle zorlanmamalıdır.
• Kendi duygularınızı işe karıştırmamanız gerekir. Çişi/kakayı tuvalete yapmak temizlikle ya da çocuğu daha çok sevmekle ilişkili değildir. Sadece çocuk kendisini daha rahat hissedeceği bir adım atmış olacaktır.
• Ödül sisteminden kaçınmalı, övgü içeren sözcükler kullanılmalıdır. Çünkü çocuk ileride tuvalet alışkanlığı edinimini sadece ödül almak için ya da kızdığında sizi cezalandırmak için kullanabilir.

Tuvalet eğitimi sırasında karşılaşılan sorunlar:

• Sıvı alımı azaltılmamalıdır. Gerekirse gece alt bağlanmaya devam edilmelidir. Hedefimiz, çocuğun bu kontrolü kendi kendine gerçekleştirmesi olduğu için yeme, içme davranışı ve diğer koşullar normal şartlarda devam etmelidir.
• Çocuk altını ıslattığında ona bu durum ile ilgili farkındalığını arttıracak sorular sorulmalı, ne yapılacağı ile ilgili konuşulmalı, asla çocuk bu davranışı ile ilgili eleştirilmemelidir.
• Tuvalet eğitimini sıkıntılı bir süreç haline dönüştürmeyin. Aşırı ilgilendiğinizi ya da ilgisiz kaldığınızı hissettirmeyin. Çişini/kakasını tuvalete yapmasını, herkesin buraya yaptığını anlatın.
• Ailede değişiklik olacaksa (yeni bir bebek, ev değişikliği, yuvaya yeni başlama…) eğitimi erteleyin.
• En önemlisi zorlayıcı olmadan, çocuğun hazır olmasını bekleyerek ve uygun ortam hazırlanarak bu eğitime başlanmalıdır. Gerekirse bir müddet misafirlikler ertelenmelidir. Çocuğa zaman zaman bez bağlayıp zaman zaman eğitim vermeye çalışmak çocuğun kafasını karıştırabilir. Tavırlarınız net, sakin, düzenli bir ortam ve ilgi yaratacak tarzda olmalıdır. Nitekim çocuk uygun zaman seçilmişse bu alışkanlığı bir hafta - on gün içerisinde kazanacaktır.
  
  Sağlıklı günler dilerim…