Genel anlamda kürtaj (küretaj) rahim içinden doku almayı ifade eder. Çok sık olarak, rahim içindeki gebeliğin sonlandırılması amacıyla uygulanır. Bunun dışında, tanı amacıyla biopsi veya tedavi amacıyla da uygulanabilir. Bu durumda bu işleme ‘probe küretaj’ denir.
İstenmeyen gebeliklerin sonlandırılması amacıyla yapılan kürtaj, yasalara göre ‘son adet tarihinden itibaren 10 hafta’ ile sınırlıdır. Buna ‘yasal tahliye veya küretaj’ denir. Yasalar gereği bu işlemi ülkemizde sadece kadın doğum uzmanları yapmakla yetkilidir. Yapılan işlem doktor ve hastası arasında gizli kalır.
Eğer anne adayının ciddi bir hastalığı varsa ve gebelik onun için ciddi bir risk oluşturuyorsa veya gebeliği için zararlı ama kendisinin mutlaka kullanmak zorunda olduğu ilaçlar kullanıyorsa hastaya ‘terapotik küretaj’ uygulanır. Bu işlem için birden fazla doktorun onayının gerekli olduğu sağlık kurulu raporuna ihtiyaç vardır.
Gebelik takibi sırasında bebekte ileri derece bir sakatlık veya kalp atışının olmadığı tespit edilmişse yine terapotik küretaj uygulanır.
Kürtaj nasıl yapılır?
İşleme başlamadan önce ultrasonla gebeliğin büyüklüğü ve rahim içindeki yerleşimi saptanır.
Kürtaj sırasında genel veya lokal anestezi tercih edilebilir. Eğer genel anestezi uygulanacaksa, işlemden 4 saat önce hastanın bir şey yiyip içmemesi gerekir. Hastanın ilk kürtaj deneyimi ise veya öncesinde sezaryanla doğum yapmışsa, genel anestezi ile kürtaj işlemini öneririz. Ancak hastanın daha önceden birden fazla kürtaj deneyimi varsa veya normal doğum yapmışsa lokal anestezi ile kürtaj yaptırabilirler. Lokal anestezi hastanın rahim ağzı bölgesine uyuşturucu ilaç uygulanmasıdır. Genel anestezi ise bir anestezi uzmanı tarafından hastanın kolundan damar yoluna uyuşturucu ilaç uygulanmasıdır.
İşleme başlamadan önce dikkatli bir jinekolojik muayene yapılır. Genel anestezi tercih edilmişse, hasta uyutulduktan sonra rahim ağzının görülebilmesi için önce “spekulum” denilen alet yerleştirilir. Vajina ve rahim ağzı antiseptik solüsyonla temizlendikten sonra, “tenekulum” tek dişli olarak isimlendirilen aletle tutularak çekilir ve rahim düz hale getirilir. Lokal anestezi tercih edilmişse, bu aşamada rahim ağzına ilaç enjekte edilir.
Gerekli vakalarda, daha önce doğum yapmamış veya ileri gebelik haftası olan gebeliklerde “buji” olarak isimlendirilen aletlerle rahim ağzı genişletilir. Daha sonra plastik yapıda, steril kanüllerle genişlemiş rahim ağzından rahatlıkla girilerek rahim boşluğuna ulaşılır. Kanülün ucuna vakum etkisi yaratan özel enjektör yerleştirilir. Bu özel enjektörle negatif basınç sağlanarak rahim içindeki dokular alınır.
İşlemin en sonunda tenekulum çıkarılır, vajen tekrar antiseptik solüsyonla temizlenip spekulum çıkarılır. Transvajinal ultrason yardımıyla rahim içinde parça kalıp kalmadığı kontrol edilmelidir.
Kürtaj işlemi ortalama 5-15 dakika sürer. Lokal anestezi ile 15 dakika sonra, genel anestezi uygulanmışsa 30-40 dakika sonra hasta eve gönderilir. Hastaya antibiotik, ağrı kesici gereğinde kanama azaltıcı ilaçlar önerilir. Öneriler dikkatli şekilde uygulanmalıdır. İşlemden 1 hafta sonra rahim kontrol edilir.
Kürtajın riskleri nedir?
Yasal kürtaj sınırları yani 10. gebelik haftasına kadar uygulanan kürtajlarda yaşanan riskler genelde işlemi yapan kadın doğum uzmanının deneyimi ile yakın ilişkilidir. Çok sık karşılaşılmasa da sonuçta kürtaj cerrahi bir girişim olduğu için hasta çeşitli risklerle karşılaşabilir.
Enfeksiyon:
İşlemin yapıldığı ortamın steril olması gerekir. Aynı zamanda hastanın kürtaj sonrası uyması gereken kuralları uygulamaması (antibiyotikleri kullanmama, ayakta duş yapmama, havuz veya küvete girmek, kürtaj sonrası erken cinsel ilşikiye girme) sonucu enfeksiyon gelişebilir. Hastanın vajinal kanamasının ileri derece artması, ağrı ve ateş görülebilir.
Gebeliğin devam etmesi:
Özellikle 5 haftadan daha önce yapılan kürtajlarda sıkça gözlenir (Hastanın 1 hafta sonra yapılan ultrason kontrolünde gebelik izlenir). Gebelik kesesinin çok küçük olması nedeniyle işlemin yetersiz olması sonucu gelişebilir.
Atoni:
İleri gebelik haftalarında yapılan kürtajlarda aşırı kanama ile karşılaşılabilir. Rahim kaslarının iyi kasılamamasına bağlı gelişir. Yasal tahliye sınırları içindeki kürtajlarda çok rastlanmaz.
Parça kalması:
Hasta işlemden sonra normal adet kanamasından daha fazla olan kanaması olduğunu ifade eder. Kürtajdan 1 hafta sonra yapılan ultrasonda izlenip, müdahale edilebilir.
Rahim delinmesi veya barsak yaralanması:
Büyük gebelik haftalarında görülme riski daha fazladır. Rahim delinmesine barsak yaralanması da eşlik edebilir. Küçük delinmelerde takibe alınır ve kendiliğinden kapanması beklenir. Büyük delinmelerde ise hastanın klinik tablosu da değerlendirilerek operasyon planlanabilir.
Aschermann sendromu (Yapışıklık):
Rahim duvarının iç tabakasının gereğinden fazla kürete edilmesi sonucu gelişir. Kürtaj üzerinden 4- 6 hafta geçmesine rağmen hasta adet göremez, sonra ki adetlerini de ya çok az görür ya da hiç göremez. Kısırlığa yol açabileceği için önemlidir.
Anesteziye karşı aşırı duyarlılık reaksiyonu:
Çok nadir de olsa karşılaşılabilir. Hastanın hikayesinde önceki operasyonlarda da benzer reaksiyonların geliştiği dikkat çeker.
Kürtaj sonrası dikkat edilmesi gerekenler
. Doktorunuzun önerdiği antibiyotik ve ağrı kesici ilaçlarınızı mutlaka kullanın!
. Eğer eşinizle kan uyuşmazlığınız varsa (Rh uyuşmazlığı), kürtajdan sonra ilk 72 saatte ‘anti- D Ig’ uyuşmazlık iğnesi vurulmalısınız!
. Az miktarda hafif pembemsi renkte kanamalarınız olabilir. Bazen bu kanamalar pıhtı da içerebilir. Ama merak etmeyin bu normal bir durumdur. Eğer kanama miktarınız çok fazla ve kırmızı renkli ise vakit geçirmeden doktorunuza ulaşın!
. Ortalama 30- 45 gün sonra normal adet görmeniz beklenir. Eğer bu süre içinde adet görmemişseniz mutlaka doktorunuza görüşün!
. Kürtaj sonrası cinsel ilişki 10- 15 gün sonra önerilir.
. Kişisel bakımınızda da dikkat etmeniz gereken konular var. Mutlaka ayakta duş yapmalısınız. Küvet, jakuzi, deniz veya havuza girmek en az 15 gün yasak!
.Unutmayın, her şey yolunda gidiyor gibi olsa da, mutlaka kürtajdan 1 hafta sonra doktorunuzla görüşüp, kontrola gidin!