BOŞANMADA AİLE TERAPİSİ

BOŞANMADA AİLE TERAPİSİ VE MEDİTASYON/ARABULUCULUK
Aile ile çalışmalarda en zorlu konulardan biri boşanma sürecinde aileye destektir. Son yıllarda bu konuda yeni bir yaklaşım olarak Meditasyon/Arabuluculuk yöntemi pek çok ülkede kullanılmaya başlamıştır. Aşağıda Meditasyon ve klasik terapi süreci ile ilgili benzerlik ve farkları ele almaya çalışacağım.

Meditasyon (arabuluculuk) nedir?

Arabuluculuk insanların aralarındaki konuları çözebilmesi adına direk, destekleyici bir süreçtir. Danışan kişiler dışarıdan yardımcı ve uzman görüşleri alabilirler fakat görüşme ve karar almayı kendi başlarına yaparlar. Amaç uygun bir yazılı anlaşmadır. Bir kez imzalanıp onaylandığında, danışanlar üzerinde bazı ülkelerde mahkeme kararı hükümleri gibi yasal ve bağlayıcıdır.

Arabuluculuk, aralarında yasal bir anlaşma arayan insanlar için bir seçenek olarak sunulur. Bir meditatörle, direkt olarak her iki taraf çalışır. Anlaşmalı yasal çözümde (‘colaborative law), her iki tarafın da bir avukatı vardır fakat bu meseleyi mahkemeye taşımayacaklarına dair anlaşırlar ve anlaşmada, avukatlar açtıkları dava ile yasal kağıtları, teklifleri, depozit ve benzeri şeyleri çiftlerin karşılıklı olarak fes ettiğini dile getirir.

Meditatörler çeşitli profesyonel geçmişlerden gelebilir; genellikle psikoloji veya hukuk ya da finans vb. Geçmiş deneyimleri ne olursa olsun, meditatörler konuyu ele almak, onu yorumlamak ve organize etmek üzere eğitilir:

• Temel yasal bilgiler edinir (biri ya da diğerine karşı yasal tavsiyeler vermeden)
• Arabuluculuğun her iki danışanın da konuyu anlamasını desteklediğinden emin olur
• Düşünceler için seçenekler yaratır
• İşe yarar bir anlaşmaya varmak için dengeli ve saygın bir yöntem kurar ve muhafaza eder
• Her iki tarafın da görüşlerini ve kendi gerçeklerini konuşabileceği alanlar oluşturur
• Gerginliği en aza indirmek, mücadeleyi normalleştirmek, durumu çıkmaza sokacak tartışmaları çözümlemekte beceriklidir.

Bu işlemin, aile alanı içinde ve dışında arabuluculuk gibi birçok uygulaması olsa da, boşanma arabuluculuğu belirgin biçimde dikkat çekmektedir. Bunun nedeni boşanma oranlarının günümüzde giderek çoğalması ve danışanların kişisel ve ekonomik giderler konusunda fazlaca bilgi sahibi olması ve ayrıca bu işlemlerden korkmasıdır.
Boşanma arabuluculuğunun yoğunlukla değindiği konular:

• Ebeveyn programı (zamanlaması)
• Çocuk hakkında karar verme
• Çocuğu destekleme
• Nafaka
• Ebeveynlerin sorumluluk paylaşımı

Her ne kadar arabuluculuk boşanma ile eş zamanlı kullanılıyor gibi görünse de aynı zamanda gay, lezbiyen çiftler ve evlenmeden yaşayan heteroseksüel çiftlerce de kullanılan bir yöntemdir. Bu tarz ilişkiler yasal bir sorumluluk getirmediği için ilişkilerdeki anlaşmazlıklarda karşılıklı talepleri, sorumlulukları ayrılırken yasal bir forma dökebilmek için bu yöntem yol göstericidir. Ek olarak, bazı danışanlar arabuluculuk yardımını evlilik öncesi ve sonrası anlaşma olarak da isterler.

Arabuluculukta konuşmalar direkt olmasına rağmen çözümler direkt değildir. Bu yöntemin prensibinde, danışanların kendi sorunlarını çözmede kullanacakları gücü keşfedebilecekleri düşünülür. Nasıl ki kendi kararları sonucunda evlendilerse, boşanma ihtiyacına varan süreçteki karar da kendilerine aittir. Eğer kişilere bulundukları durumu idrak ettirebilen ve anlaşmazlıklarını çözebilecek beceriye sahip biriyle –meditatör- çalışılırsa, yalnızca ‘anlaşabilir’ hale gelmiyor aynı zamanda da ‘en iyi şekilde’ anlaşabiliyorlar.

Ayrıca arabuluculuk danışanların mutluluğu için de koruyucu bir fonksiyon taşıyor ( McIntosh, 2003). Taraflar belli olunca, fikirler sabitlenebilir. Arabuluculuk insanlara boşanma yolunda en sağlıklı adımları atmaları konusunda yardımcı olur ( Severson, Smith, Ortega, & Pettus, 2004), Boşanma anında ve sonrasında en iyi işbirliğini ya da en azından iletişimi sağlar.

12 yıllık uzun bir araştırma sonucunda, arabuluculuğun ebeveynlerin kendi aralarındaki ve ebeveynlerle çocuklar arasındaki iletişim konusunda mahkeme yolundan çok daha uzun süreli faydalarının olduğu gözlemlenmiştir (Emery, Sbarra, & Grover, 2005).

Son yıllarda yapılan bir diğer araştırma ise, aile arabuluculuğunun sorumluluklar ve kavgaları çözümlediğini, anlaşmalı boşanmaların danışanlar üzerinde büyük ölçüde tatmin sağladığını bulmuştur ( Kelly, 2004).

SINIRI KEŞFETMEK: TERAPİ VE ARABULUCULUK

Arabuluculuk/ meditasyon ve terapi arasında kesin benzerlikler vardır. Arabuluculuk cesaret kırmaktan çok teşvik edicidir, danışanlar arasında iletişimi sağlar. Bir meditatörün duruşunda şeffaflık ve işbirliği vardır, etkili ve yansıtıcı bir dinleyicidir, güç dengeleyicisidir. Arabuluculuk zafer kazanmaya ya da zarar vermeye değil çözüm bulmaya odaklıdır; ailenin yalnızca tek bir bireyinin faydasına olan çözümü değil her bir bireyin lehine olan çözümlere dikkat çeker. ’ Kişilere farklı problemler için farklı çözüm önerileri sunmak, bir avukatın müvekkilinin bütçesini şişirebilmesi için diğer aile bireylerinin haklarına aldırmadan evlilik pastasından büyük bir dilim alma çabasından daha zordur.

Her iki alan için de kullanılacak dile dikkat etmek çok önemlidir. Örneğin birçok mediatör adil sorgulamalarını toleransa ve hoşgörüye dayandırırlar. Bu ‘gözaltı, tutuklama’ gibi kelimeleri kullanmadan kişilerin fikir birliğine varmalarını amaçladıkları içindir. Kullanılan dilde ebeveyn planlamaları (çocuğun sorumluluğunu alma zamanlaması), eğitim, sağlık, din gibi önemli konularda ebeveynlerin karar vermeleri gibi konulara dikkat çekilir. Bu dil her iki ebeveynin de negatif dil kullanmadan yardımlaşmasını ve mahkeme savaşlarının ortadan kalkmasını sağlar.

Bir mediatör hayal bile edilemeyecek kadar tarafsızdır. Kimi zaman terapistler aileyi yeniden kurabileceğine inandıkları ve tüm sorunları daha iyi kavradıklarını düşündükleri bir kişiyle daha çok zaman geçirirken ona tolerans tanırlar. Arabuluculukta ise elastikiyet oldukça sınırlıdır çünkü duygular sınırlara dayanır ya da kalp atışları yavaşlar ve bu dengeyi yeniden oturtmak ya da güveni yeniden kazanmak için bir sonraki görüşme için beklenilen bir oda yoktur. Fakat önemli olan bir nokta da, terapi ve arabuluculuğun arasındaki benzerliklerin farklılıkları yok edemediğidir.

	Terapi	Meditasyon/Arabuluculuk
Her iki tarafı da kapsaması	Bazen	Her zaman
Çözüme odaklı	Değişken	Her zaman açıkça tanımlanır
İç görü	Terapist tarafından danışanda meydana çıkarılır	Meditatör tarafından durumun düzenlenmesi ve yeniden çözümlenmesinde kullanılır
Soruna geçmişe dönük yaklaşım	Bazen sorunun anlaşılabilmesi için geçmiş kullanılır	Çözüm örneklerini bulabilmek için geçmiş kullanılır
Hisler	Saygı duyulur ve üzerinde çalışılır	Saygı duyulur ve kabul edilir
Kaynak model kullanımı	Çoğu kez	Her zaman
Genogram	Multi-generational	İlgili kısımlara odaklanılır

Arabuluculuk kişilerin karşılıklı anlaşmaları için oluşturulmuştur. Hislere saygı duyulur ve aracılıkta kabul edilir fakat asla ailenin geçmişine ya da dinamikleri kadar derin kısımlara inilmez. Geçmiş, olası çözümler bulmak için kullanılır (Birlikteyken ebeveynlik sorumluluğunun zamanlamasını nasıl yönetiyordunuz?), ve nadiren duygusal rezonanslar anlaşılmaya çalışılır.