İNCE BAĞIRSAK HASTALIKLAR
Anatomi :
İnce bağırsak karın boşluğuna yerleşmiş 6-8m uzunluğunda düodenumun 1 kısmı hariç mobil bir organdır. Anatomik olarak düodenum , jejunum ve ileum olarak üç bölümde incelenir. Düodenum ve jejunum üst karın bölgesine ileum ise alt abdomen bölgesine yerleşir. Çapı jejunum bölgesinde ileuma göre daha geniştir.İç yüzünde spiral mukoza kıvrımları bu kıvrımlar düodenum ve jejunum bölgesinde boyları 1 cm kadar çıkabilir. Mikroskopik seroza ,muskularis mukoza,submukoza ve mukoza olarak incelenir.
Fizyoloji :
İnce bağırsak sindirimin ve emilimin hemen hemen tamamının oluştuğu yerdir. Düodenum ve jejunum da safra asitleri ve pannkreas enzimleri etkisi ile karbonhidratlar, yağlar proteinler ve elektrolitler sindirilir ve emilir. Bunlardaki bozulmalar malabsorpsiyon sendromları olarak karşımıza çıkar.
Sindirim ve emilim bozuklukları:
Malabsorpsiyonun klinik bulgula Absorpsiyon Bozukluğu olan Besin Semptom ve Bulgular Laboratuvar bulguları
Yağ Yağlı dışkı,sulu ıshal,kilo kaybı Yağlı dışkı,s.karoten az.
Protein Kilo kaybı,kas zayıflığı,ödem, Serum alb.düşük
Karbonhidrat Şişkinlik,gurultu,sulu ishal,gas Asid dışkı,os.ishal,sol.test+
Demir Anemi,glossit,aftöz ülser,keliozis Mikrositoz,s.de.düş.dbk yük.
Folik asid Anemi,glossit,aftöz ülser Makrositoz +-anemi,ert.folatdüş
Vit.B12 Anemi,glossit,nörolojik sekel “ “ “ “ s.B12 düş.
Vit.A Gecekörlüğü,hiperkeratoz, S.Vit A.düş.S.Karoten düş.
Vit.D. Osteomalazi,prok.miyopati. S.kalsiyum düş.s.fosfat düş.
Raşitizm S.Alk Fos.Yük. P.Vit D Düş.
Vit K Kanama, Bruising Prot.zamanı Uzun
Kalsiyum Uyuşma , kasılma S.Kalsiyum düş.
Mağnezyum Uyuşma, Kasılma S.Mağnezyum düş.
Çinko Yara iyileşmesi yavaş,dermatit S.Çinko düş.
Safra tuzları Sulu diare Sekretuvar diare
Maddelerin Hidrolizi Fırçamsı sınır hidrolizi Lenfatik
1.Enzim yetersizliği-Kr.pankreatit Primer veya ikincil disakkaridaz yet. Tıkanıklık- Lenfanjektazi-
primer
pankreas kanseri sekonder nodal hastalık
2.Enzim inaktivasyonu-Z.E.Send.
3.Çabuk geçiş- cerrahi sonrası Yağ solubülasyonu Epitel geçişi Vaskuler
1.Kr.K.C.Hast.safra tuzu 1.Ayrıştırılmış defekt İntestinal iskemi,aterom,vaskulit
yapım azlığı Hartnup Hast.cistinuri,
2.Safra sekresyon bozukluğu kongenital vitB12,folate
kolestatik sarlık yetersizliği
3.Safra tuzları dekongigasyonu, 2. Global defekt,ince bağırsak ameliyatı,
presipitasyonu,bağlanması-bakteri yaygın mukoza hastalığı,(Celiac sprue,tropical sprue,
aşırı çoğalması,Z.E.Send.İlaç etkisi, Crohn hast.radyasyon hast.iskemi,Whipple ,AİDS,İnf.)
4.Safra tuzu kaybı artar,Terminal ileum
rezeksiyonu veya hastalığı,
5.CCK salgılama bozukluğu –aşırı mukoza hasarı
Lüminal olabilirlikler;
1.İntrinsik faktör eksikliği, pernisiyöz anemi
2.Bakteriyel B12 tüketimi, aşırı bakteri çoğalması
TANI :
Kan kan serum demiri, Vit.B12, Folate,s.kalsium,Alk.Fos. ve Alb. Testleri yapılır.
Yağ emilim testleri ,
Protein emilim testleri,
Karbonhidrate emilim testleri,
Diger testleri D.Xylose , Schilling, Safra asid emilim testleri,
İnce Bağırsak mukoza incelenmesi, radyolojik,endoskopik, biyopsi
Solunum testleri,
Pankreas fonksiyon testleri ,
TEDAVİ :
1.Sebebe yönelik tedavi
2.Semptomatik ve destek tedavisi
Kalın bağırsağın uzunluğu 100-125cmdir. Çekum,çıkan kolon,hepatik fleksura, transver kolon,splenik fleksura,inen kolon ,sigmoid kolon ve rektum gibi anatomik kısımları vardır.Çapı çekumda en geniş (8,5cm) distale doğru cap daralır sigmoid bölgede (2,5cm)dir.Duvarı dışta longitidünal içte sirküler kas tabakası uzunlamasına olan kas teniaları oluşturur. Kas tabakasının kasılması ile haustrasyolar ve içte düzensiz kıvrımlar oluşur.Mukoza genellikle düzdür.Histolojik olarak seroza,kas tabakası,mukoza ve submukozadan oluşur.
Kalın bağırsağın görevi suyu ve elektrolit emilimini sağlamak, içindeki maddelerin ilerlemesini ve depolanmasını sağlamaktır.Bunun yanında bakterilerin emilmemiş karbonhidratlardan oluşturduğu yağ asitlerinide absorbe eder.
KALIN BAĞIRSAK HASTALIKLARI
Etyoloji ve Patogenezis ; etyolojisi ve patogenezisi bilinmeyen ince ve kalın bağırsağın inflamasyonuna sebeb olan bir grup hastalık ülseratif kolit ve Crohn hastalığı olarak bilinir.
Ülseratif kolit patolojisi; belirgin olarak mukoza ve submukozayı yaygın olarak tutan ,vasküler ödem,yüzeyel ülserler,lamina propia da hücre infiltrasyonu ve crypt absesiyle özelliklidir.Kalın bağırsak ve rektumu tutar.
Rektal kanama ,ishal ile karakterli zaman zaman alevlenen kronik iltihabi bir hastalıktır.20-60 yaşlarında görülebilir.Tanı genellikle semptomlar ve kalın bağırsağın endoskopik olarak gözlenmesiyle konur.Dışkı tetkiki ,radyolojik ve endokopik gözlem ve biyopsi ile aynı semptomlara neden olan diğer hastalıkların olmadığı ortaya konmaktadır.
Tedavi ;
Tıbbı * beslenme ve destek tedavisi * Psikoterapi * gibi nonspesifik tedavi yanında Sulfasalazine * 5-ASA gibi ilaçlar vardır. Hastalığın aktif dönemde olup olmamasına bağlı olarak da değişik tedaviler uygulanabilir.
Cerrahi ; Kalın bağırsağın tümünün çıkarılması şeklindedir.
Crohn hastalığı ;ağızdan anuse kadar tüm sindirim sisteminin her hangi bir yerini tutabilen hastalık tuttuğu bölgede sindirim sisteminin tüm duvarı tutar.Zaman zaman aktivasyon ve sindirim sistemi dışı bulgularla ortaya çıkar. Hastalıklı bölgede ödem ,abse , fistül ve darlık gibi komplikasyonlar sık görülür.
Tedavi ;
Tıbbı ; * Diyet beslenme * İshalin tedavisi * Anti- inflamatuvar tedavi
Cerrahi ; Komplikasyonlarda sözkonusudur.( tıkanma,kanama,abse,fistül)
İYİ HUYLU KALIN BAĞIRSAK TÜMÖRLERİ
İyi huylu tümörleri 3 grup altında incelemek mümkündür,
Adenomalar( Neoplastik Epitelyal tümör)
Non-Neoplastik Epitelyal tümörler
Non-Epitelyal tümörler
* Lipoma
Adenomalar prekaser lezyozlar olarak kabul edilir. Adenomların kanserleşme oranları polibin büyüklüğü ve histopatolojik özellikleriyle ilgilidir.Bu nedenle bu polipler görüldüğü zaman çıkarılmalıdır.
POLİPOZİS SENDROMLARI
Familiyal adenomatöz polipozis , Peutz-Jeghers sendrom , Cronkhite-Canada sendromu,juvenil polipozis , nörofibromatözis , Cowdin Hastalığı, gibi sendromlardan bahsedilebilir.
KALIN BAĞIRSAK KÖTÜ HUYLU TÜMÖRLERİ
Kalın bağırsak kanserlerinin büyük çoğunluğu adenokanserdir. Etyolojisi tam olarak bilinmiyor,ancak bu konuda yoğun bilgi birikimi var . Özetle - Genetik,Adenomatöz polipler, Steroıd hormonlar, İnflamatuvar bağırsak hastalıkları , safra asitleri , diyet , vucut demir miktarı ve transverrin miktarı ,sigara ,alkol tüketimi , mide ameliyatı geçirilmesi gibi durumlar bilinmektedir.
Tanı;
Radyolojik tetkikler
Endoskopik tetkikler - Kolonoskopi , biyopsi alınması.
Tedavi ;
Kalın Bağırsak Divertikülleri ;
Yaşlılıkta kolon divertikülleri % 20-50 oranında görülebilir. Bağırsağın mukoza submukoza muskularis mukoza tabakalarının tümünün kolon duvarından dışarı doğru keselenmesidir. 1mmden 1cm kadar genişliği değişir.Çoğunlukla sigmoid kolon bölgesinde oluşur. Yüzlerce olmasına rağmen komplikasyon olmadığı sürece semptomlar olmayabilir.Barsak içi basıncın azaltılması kepekli gıdaların yenmesi gibi tetbirler alınabilir.
Komplikasyonlar; kanama , Divertikülit , Abse , oluşması gibi durumlardır.
ORGANİK OLMAYAN KALIN BAĞIRSAK HASTALIKLARI
İRRİTABLE BAĞIRSAK SENDROMU
İBS bağırsak alışkanlıklarının değişmesi, kramp şeklinde ağrı , gas ve bağırsakta seslerin belirginleşmesi ile karakterlidir.Hastaların bazıları kabızlıktan şikayetçi bazıları ise diareden şikayetçidirler.Bzaı hastalar ise her ikisinden şikayetçidir.
Yıllar içinde kolitis ,müköz kolit ,spastik kolon,spastik bağırsak, fonksiyonel bağırsak hastalığı gibi isimlerle adlandırılmıştır.
İBS sebebi bilinmiyor ve tedavisi de yoktur. Kalın bağırsak muayenesinde her hangi bir patoloji saptanmadığı için fonksiyonel olarak kabul edilir.Karında gergilik ve huzursuzluk hissedilmesine rağmen sürekli bir rahatsızlık ,kanama ,kanser gibi ciddi hastalıklara neden olmaz.Bazı hastalarda hafif semptomlar olurken bazılarında ağır olabilir buda hastaların sosyal hayatlarını etkileyebilir.Hastaların çoğu şikayetlerini diyetle ,stresi kontrol ederek ,bazen de ilaçlardan yararlanarak idare ederler.
Tanı ; doktor iyi bir anamnez , iyi bir fizik muayene ,laboratuvar testleri ,radyolojik ve endoskopik tetkiklerle organik bir patoloji olmadığı ortaya konur.
Tedavi; semptomların ortaya çıkmasında hayvansal yağların ve sebzelerin önemi bilinmektedir.Özellikle yemekten hemen sonra kramp tarzında ağrılar başlar.
Stresinde kolon motilitesini etkilediği bilinmektedir.Hastalara yüksek fibrinli gıdalar önerilir bunlar başlangıçta gas ve gerginliği arttırabilirler ancak birkaç ay sonra vücut alışır ve bu şikayetler azalır.
Bazen ilaçlar doktor kontrolünde kullanılır ve yararlı olabilirler .Emosyonel yönden ağır olan hastalarda konsültasyon gerekebilir.
Kaynak : Prof. Dr. Mehmet Altın www.endoskopimerkezi.com
Siz bir Doktor musunuz?
