İdeal Bir Anaokulu Düşünün

OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARININ ÖZELLİKLERİ

 “Erken çocukluk dönemi” çocuğun gelişiminde, kişiliğinin oturmasında, sağlıklı bir birey olarak yetişmesinde temel yapı taşlarının atıldığı kritik bir dönemdir. Çocuk yedi yaşında okula başladığında gelişiminin büyük bir kısmı tamamlamış oluyor ve eğitim için çok geç. Bu nedenle okul öncesi eğitim kurumlarının sayısı ve eğitim kalitesi arttırılmalı.”

Eğitim, doğumla başlayıp hayat boyu devam eden bir süreçtir. Hayat boyu sürecek öğrenmenin temelleri ise ilk altı yaşta yani erken çocukluk döneminde atılır. Bu dönemde çocuklara iyi eğitim verilmesi ve olumlu çevre şartları sunulması çocuğun fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal gelişimini desteklemede çok önemli rol oynar.

Erken çocukluk eğitimi ilk olarak aile de başlar. Aileden sonra, okul öncesi eğitim kurumları çocuğu toplumsal yaşama hazırlamada aileyi desteklemektedir. Okul öncesi eğitim kurumları; çalışan anne babaya destek olup çocuk bakıcılığı görevinin üstlendiği bir yer değildir. “çocukların fiziksel, sosyal, duygusal ve bilimsel gelişimlerini en sağlıklı şekilde geçirmesini, onları gelecek eğitim basamaklarına hazırlamayı, kendini ifade eden, yaratıcı yönlerini ve becerilerini ortaya koyan sosyal bir birey olarak yetişmesini ve aileyi okul öncesi eğitimi konusunda bilgilendirmeyi” amaçlayan eğitim kurumlarıdır.

UNICEF, okulöncesi eğitim kurumlarını “yaşama en iyi başlangıç” yeri olarak görüyor ve çocuklar için yaşamsal önemde olan bu dönemeçte, onlara eşit haklar verilmesi gerektiğini savunuyor.

Kısacası, çocuğun okula başladığında gelişiminin büyük bir kısmı tamamlanmış, zihinsel-dil yetenekleri, davranışları, duygusal ve fiziksel özellikleri şekillenmiş oluyor. Örgün eğitim yaşının çocuğun öğrenme ihtiyaçlarına eğilmek için geç olması, okulöncesi eğitimin yaygınlaşmasının gerekliliğini bir kez daha ortaya koyuyor (Bekman, 1999). Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV) “ 7 çok geç” ve UNICEF işbirliğiyle “ 5 Yaşında Anaokuluna” kampanyasını başlatarak toplumu bu konuda bilinçlendirmiştir. AÇEV okulöncesi eğitim kurumlarının çocuğun gelişimdeki önemini yaptığı araştırmayla da kanıtlamaktadır.

Okul öncesi eğitim kurumlarının önemi tartışılmaz. Peki, bu kurumların fiziki şartları nasıl olmalı bu konudan bahsetmek istiyorum.

OKULUN FİZİKİ ÖZELLİKLERİ

Bina:

• Okul, şehir trafiğinden, sesten uzakta ve yeşiller içinde olmalı.
• İdeal olan okulun tek katlı olmasıdır. Eğer iki katlıysa güvenlik açısından merdivenler geniş ve parmaklıklı olmalı.
• Okulda acil durumlar için mutlaka ilk yardım odası ve ilk yardım materyalleri olmalı.
• Okulun öğrenci sayısına yetecek kadar büyüklükte bir tiyatro salonu olmalı ve çocuklar yıl içinde sık sık drama oyunlarını burada oynayarak toplum içinde konuşma özgüvenini geliştirmeli.
• Girişte her öğrencinin kendi dolabı olmalı ve üzeri etiketlenmeli; çocuğun resmi, hayvan kahramanları veya yazı ile.
• Bahçe:
• Okulun mutlaka büyük bir bahçesi olmalı ve bahçede çocukların ilgisini çekecek, büyük kas gelişimini destekleyecek araç gereçler olmalı: Tırmanma Standı, Bisikletler, arabalar, plastik ya da tahtadan küçük bir ev, kum havuzu, kaydırak, salıncak, tahterevalli.
• Ayrıca bahçenin bir köşesi fen ve doğa köşesi gibi kullanılabilir ve oraya çiçekler ve sebzeler ekilerek çocukların sulamalarına izin verilerek sorumluluk almaları sağlanabilir.
• Bahçede mümkünse evcil hayvanların beslenmesi de çocuklarda hayvan sevgisinin gelişmesine yardımcı olacaktır.
• Kış için kapalı bahçe ya da büyük bir oyun odası (spor salonu) ve hareket etmelerini( atlamak, zıplamak, koşmak vb) destekleyecek araç gereçler bulunmalı.

Sınıf:

• Hijyen ve temizliğe dikkat edilmeli.
• Mobilyalar çocukların boyunda olmalı ve mobilyaların sivri kısımları kaplanmalı.
• Köşeler ve oyuncaklar çocukların özgürce hareket etmelerini destekleyecek şekilde düzenlenmeli.
• Oyuncak ve eğitim materyalleri çocukların görebilecekleri şekilde yerleştirilmeli ve dolaplar, çekmeceler, kutular etiketlenmeli (Bir oyuncak örneği ile oyuncağın ismini yazarak).
• Çocukların yaş grubuna göre tehlikeli oyuncak ve materyaller sınıfta tutulmamalı ( Çocukların yutabilecekleri oyuncak parçaları, kesici aletler, kimyasal maddeler).
• Yemek Odası:
• Yemek odası güneş ışığı almalı, geniş ve temiz olmalı.
• Plastik tabak, bardak, çatal, kaşık tercih edilmeli.
• Çocukların kendi yemeklerini almalarına, yedikten sonra masayı toplamalarına izin verilmeli. Bu nedenle kırılgan olmayan plastik mutfak araç ve gereçleri tercih edilmeli.

Okulun fiziki şartları kadar önemli diğer bir konu ise eğitim programıdır. İyi bir eğitim programı hangi özellikleri taşımalı bunları açıklamak istiyorum.

EĞİTİM PROGRAMI

Eğitim Modelleri:

Okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan çeşitli eğitim modelleri var(Highscope, Montessori, Creative Curriculum… vb.). Bu eğitim modelleri farklı kültürlerden geldikleri için bizim kültürümüzde uygulandığında problemler ortaya çıkabiliyor. Ayrıca her eğitim modellerinin artıları ve eksileri var. Bu nedenle tek bir eğitim modeli yerine her eğitim modelinin kültürümüzle ve eğitim felsefemizle uyumlu yönlerini alarak kendi kültürümüze uygun bir eğitim programı geliştirmek daha faydalı olacaktır.

Bireysel Farklılıklar:

Eğitim programı çocukların bireysel farklılıklarına cevap verecek şekilde düzenlenmeli. Bazı çocuklar görerek, bazıları dokunarak, bazıları ise duyarak öğrenir. Örneğin konu meyveler ise meyve çeşitleri sınıfa getirilmeli, her çocuğun dokunması, tatması, görmesi ve özelliklerini anlatarak duyması sağlanmalı. Böylece bütün çocukların bireysel faklılıklarını cevap verecek şekilde konu öğretilir ve her çocuk konuyu öğrenebilir.

Ölçme değerlendirme de bireysel yapılmalı. Bir çocuğun gelişimini başka bir çocuğun gelişimiyle karşılaştırmak doğru olmaz. Her çocuk için bir klasör tutulmalı ve oraya çocuğun yıl içinde yaptığı faaliyetler, gözlem formları konmalı. Çocuğun gelişimi yaptığı bu faaliyetlerle ve gözlem formlarına bakılarak kendi gelişimi, ilerlemesine göre değerlendirilmelidir.

Yapılan bu değerlendirmelere göre program değiştirilmeli ve geliştirilmelidir.

Grup Dinamiği:

Program yaş grubuna göre çocukların gelişimsel özelliklerini, gelişim düzeylerini, ilgi ve ihtiyaçlarını tahmin ederek düzenlenir. Yaş grubuna göre çocukların genel gelişim özellikleri aynı olsa da her çocuk farklıdır ve her farklı çocuktan oluşacak bir sınıf, bir grup da farklı olacaktır. Bu nedenle programın genel hatları düzenlendikten sonra ayrıntıları okul açıldıktan sonra grup gözlemlerine dayanarak belirlenmelidir.

Kültürel Farklılıklar:

Özellikle International okullarda farklı kültürlerden gelen çocukların program dışında kalmaması için onların kültürel özellikleri de dikkate alınarak eğitim programlarında gerekli değişikler yapılmalı.

Ölçme, Değerlendirme ve Gelişme:

Planla-Uygula-Değerlendir… Tekrar Planla-Uygula- Değerlendir… Burada bir süreklilik mevcuttur. Programı uyguladıktan sonra iş bitmiyor. Sürekli bireysel ve grup gözlemleri, öğretmenin notları incelenerek, çocukların gelişimlerine bakılarak program değerlendirilir. Programın eksik yönleri geliştirilmelidir. Çocuklar büyüdükçe, sınıfa yeni çocuk geldikçe grup dinamiği değişeceğinden programın etkili olabilmesi için programda değişiklikler yapılması gerekebilir.

Bu eğitim programıyla çocukta kazandırılmak istenen hedef davranışlar nelerdir bu konuda bilgi vermek istiyorum.

OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN HEDEFLERİ

Erken çocukluk yılları gelecekteki akademik başarının temellerinin atıldığı dönemdir. Okul öncesi dönemde bilgiyi(sayıları, renkleri, harfleri) öğretmek değil, bilgiyi öğrenebilmesi için gerekli becerileri kazandırmaktır. Bu becerileri kazandırmak yerine bilgiyi öğreteyim diye çocuğu sıkmak, çocukluğunu doya doya yaşamasına engel olmak çok yanlıştır. Bu nedenle öğretmenler, okul yöneticileri çocukları eğlendirerek, mutlu ederek nasıl bu becerileri kazandırabileceklerini eğitim programını hazırlarken düşünmeli ve ona göre programı geliştirmelidir.

Her gelişim alanının yaş gurubuna göre kendi hedefleri ve hedef davranışları vardır. Genel olarak çocukta kazandırılmak istenen bu beceriler ve hedef davranışlar şöyle sıralanabilir;

• Problem çözme becerisi (problemi tespit etme, çözüm yolları bulma, en iyi çözümü seçme ve uygulama).
• Yaratıcı düşünme ve bir işi için çeşitli önerilerde bulunabilme.
• Neden-sonuç ilişkisi kurabilme
• Organize etme, planlama, hedefe ulaşabilmek için parçalara ayırma(aşamalara) becerisinin gelişimi
• Mücadele etme ve bir başladığı işi zorluklara rağmen pes etmeden devam edebilme
• Sabırlı olma ve isteklerini arzularını erteleyebilme.
• Arkadaş edinme, arkadaş ilişkilerini geliştirme
• Arkadaşlarına anlayışlı ve hoşgörülü olma
• Empati kurabilme,
• Yardımlaşma ve paylaşma duygusunun gelişmesi
• Kendi duygu ve düşüncelerini ifade edebilme
• Kendine güvenme ve sınıf karşısında çekinmeden konuşabilme, liderlik özelliğininin gelişmesi,
• Yeniliklere kolayca adapte olabilme,
• Kendine ve başarabileceğine inanma
• Kendini değerli görme ve öz saygının ve olumlu benlik algısının gelişmesi
• Hayır demeyi öğrenmesi
• Kendi kararlarını alabilme

Bu becerileri kazandıracak olan kişi öğretmendir. Peki, bu öğretmenin özellikleri nelerdir bu konuda bilgi vermek istiyorum.

ÖĞRETMENİN ROLÜ VE ÖNEMİ

Okul öncesi dönemde öğretmenin önemi tartışılmaz. Okulun fiziki şartları ne kadar iyi olursa olsun, program ne kadar dikkatli hazırlanmış olursa olsun, çocuklarla bütün gün beraber olan, programı uygulayan öğretmendir. Çocukları gözleyip programı geliştirecek, çocuklara şefkatle yaklaşıp onların ihtiyaçlarını bir anne gibi karşılayacak kişi de yine öğretmendir. Kısacası okulun eğitim kalitesini belirleyen öğretmendir.

İyi bir öğretmen;

Kendine güvenmeli ve yeniliklere denemekten korkmaz,

Beklenmedik acil durumlarda sorunları hemen çözer,

Çocukların dikkatlerini canlı tutarak, çocukları sıkmadan etkinlikler uygular,

Çocukların bireysel farklılıklarına göre programda farklılıklar yapar.

Velilerle sık sık görüşür çocukların evdeki durumu hakkında bilgi alır ve okuldaki gözlemlerini onlarla paylaşır.

Çocuk sarı gözler ve gözlem notları tutar,

Çocukların öz güvenini yükseltmek için özel etkinlik geliştirir.

Çocukların mutluluğunu akademik başarıdan ön planda tutar.

Gözlem notlarına göre değerlendirme yapar ve programı ona göre değiştirir.

Her günün sonunda performansını değerlendirir ve buna göre bir sonraki güne hazırlanır.

Eğitim materyalleri düzenler ve gerekli materyallerin alınması için yönetime bilgi veriri.

Çocuklarla konuşur ve her zaman çocukların fikirlerini alarak işe çocukları da katar.

Çocukların karşılaştığı problemleri kendi başlarına çözmelerine yardımcı olur.

Çocuklarımızın fiziki şartlara iyi olan bir okulda, profesyonelce hazırlanmış bir programla, iyi bir öğretmen eşliğinde okul öncesi eğitim alması dileğiyle...

Pedagog Sevil Gümüş

Kurucu, Aile ve Çocuk Danışmanı

Adres: Çam Sok. N0: 30/1 Emirgan İstanbul

GSM: 0545 788 81 52