Kızlık Zarı Yırtılması Ve Kızlık Zarı Muayene Teknikleri
Kızlık zarı (himen), klitorisin ve commissure posterior adı verilen yapının arasında bulunan vajinal vestibule'nin ortasında, labium minörlerin arasında yer alır.
Himenin görüntüsü puberteden sonra östrojen hormonunun etkisi ile zamanla değişir. Anüler (halka şeklinde), crescentic (hilal-yarım ay şeklinde), septalı, bilobatus, dentatus, fimbriatus, cripriformis gibi çok değişik kızlık zarları olmakla birlikte crescentic tip en yaygın görülen kızlık zarı tipidir. Bu tip kızlık zarının morfolojik yapısı incelenecek olursa himenal doku saat 10-11 ve saat 1-2 pozisyonlarından tutunur ve saat 12 seviyesinde himenal doku yoktur.
Kızlık Zarı Muayene Teknikleri
Kızlık zarı en iyi jinekolojik pozisyonda yatarken bacaklar kurbağa pozisyonunda (frog-leg position) iken görülebilir. Doktor kızlık zarı muayenesi yapmadan önce eldivenini takar ve gazlı bez yardımıyla başparmak ve işaret parmakları arasında tuttuğu labiaları iki yandan nazikçe dışa ve aşağıya doğru çeker. Bu hareket oldukça nazik yapılan bir hareket olup, asla genç kızların çok zaman korktukları gibi ağrılı bir işlem değildir ve asla kızlık zarına bir zarar vermez. Bu muayene sırasında pelvik kaslara dokunulmaz. Pelvik kaslarda gerginlik olursa vajinal vestibular yapılar ve himen izlenemez.
Özellikle çocuklarda diz-dirsek pozisyonu (prone knee- chest position) diye tanımlanan baş ve göğsün muayene masasına değdiği, yüzükoyun başaşağı yattığı pozisyonda labialar yukarda ve ayrık olarak duracağı için kızlık zarının arkası (posterior himen), vagina ve anüs daha net izlenebilir.
Daha küçük çocuklar ise annelerinin kucağında frog-leg pozisyonda tutulduğu zaman himen muayenesi kolaylıkla ve nazikçe yapılabilir. Himeni daha net bir şekilde incelemek için nemlendirilmiş pamuk uçlu bir çubuk kullanılibilir. Bu çubuk yardımıyla fimbrialı ve çok aşırı gelişmiş olan himeni muayene etmek mümkündür.
Pubertal himeni incelemenin gelişmiş bir başka metodunda Foley kateter kullanmak gerekir. Kateter nazikçe himen açıklığından vajinaya geçirilir ve Foley kateterin balonu şişirilir, hafif derecede traksiyon yapılarak himen gerilir ve laserasyonlar ya da himenin normal anotomik yapısı net olarak değerlendirilir.
Kızlık Zarı Yırtılmasının Tespiti
Aslında himen bakireliğin bir sembolüde değildir. Himen dokusu genellikle çok ince olup ruberteden önce narindir. Bu nedenle bisiklete binmek, ata binmek, jimnastik yapmak gibi sportif faliyetlere katılan ve adet başlayınca tampon kullanan bir çok kız çocuğu himenlerinin çok esnediği, yırtıldığı ya da genişlediğinin farkında bile değildir. Küçük kız çocukları bu sporlara başladıkları zaman himen çok narin olduğu için ve himenin bu sporlar sırasında genişlemesi ve esnemesi zamanla yavaş yavaş olduğu için bu süreç içinde himende olan değişim sırasında kanama ve ağrı olmaz.
İlk defa cinsel ilişki olmasına rağmen ortalama %20- %30 oranında kızlık zarından kanama olmadığı ve hatta yırtılmanın gerçekleşemediği gözlenebilir. Bazı kızlık zarları ince kenarlı ve esnek olduğundan ancak doğum sırasında yırtılabilir. Bir ilişkinin ilk defa olduğu, yırtık himenal doku kenarlarında olan ödem (şişlik) ve eritematöz (kızarıklık) değişikliklerden anlaşılır. Himende en çok arka kısımda yırtık olabilir. Buna rağmen himenin ön yarısında (saat 3-9 arası yukarı kısım) çentiller ve yarıklar olup olmadığıda değerlendirilmelidir. Himenal dokunun yırtılmasından ileri gelen himen parçaları (karunkule himenalis) da belirtilmelidir. Himenal doku kenarlarında olan yırtıklar saat kadranlarına göre ifade edilir. Yara iyileşmesi kişiler arasında farklılık göstermekle beraber bu durum genellikle bir hafta içinde tamamen ortadan kalkar. Kızlık zarı geniş, duhüle müsait ve ince kenarlı olanlarda ilk ilişkide kanama olmayabilir, buna rağmen bu durumda da ilk defa ilişki olup olmadığı çoğu zaman dikkatli ve tecrubeli bir jinekolog tarafından tespit edilebilir. Bu nedenle ilk ilişkide kanaması olmayan ve kızlık zarının yapısını merak edenlerin en geç bir hafta içinde muayene olmaları gerekir.
Daha önce belirtildiği gibi esnek ve geniş olan ince kenarlı himende ilk ilişkide kanama olmaz ve bazı durumda kızlık zarı ilişkiye rağmen esner ve bozulmaz. Bundan da anlaşılacağı gibi kızlık zarının sağlam olması önceden cinsel ilişkinin hiç olmadığı anlamına gelmez. Kızlık zarında yırtık olması da, her zaman, cinsel ilişkiye girildiği anlamı taşımaz.
Kızlık Zarının Yırtılmasının Diğer Nedenleri
Difteri gibi hastalıklara bağlı olarak himende ülser olması.
Himende aşırı gerilmeye neden olan sportif faliyetler.
Sert kesici bir objenin üstüne düşmek.
Bakire olduğu halde vajinal yolla kullanılan ilaçlar, tamponlar.
Aşırı travmatik kaşımak.
Masturbasyon yapmak.
Yabancı cisim insersiyonu.
Bu bölgeyi ilgilendiren operasyonlar geçirmiş olmak.
Kızlık Zarı Yırtıldıktan Sonra Karşılaşılabilecek Riskler
Kanama: Kanamanın bir miktar olması normal kabul edilmekle birlikte çok aşırı kanama ancak himen ile beraber etraf dokular da yırtıldığı zaman gerçekleşir ve mutlaka bir jinekolojik muayene olmak gerekir.
Enfeksiyon: Kötü hijyenik alışkanlıkları olan kişilerde vajinal kanalda bulunan bakteriler ile ya da buna ilave olan değişik etkenlerle genital organlarda enfeksiyon ortaya çıkabilir.
Fistül Formasyonu: Kızlık zarı yırtığı çevre dokuları da içine alırsa rekto- vajinal ya da vasiko -vajinal fistüller oluşabilir. Bu fistül denilen ince kanallardan büyük abdest ya da idrar çıkışı gözlenebilir. Bu durum çok nadir rastlanan operasyon gerektiren bir durumdur.
Op. Dr. Kutlugül Yüksel
Adres: Atatürk Bulvarı, No: 117/23, Atahan
Kızılay-Ankara