Laboratuvar Testleri için Venöz Kan Örneği Alımı

Hastaların önemli bir kısmı laboratuvara başvurmakta ve doktor tarafından istenen testlerin yapılması ve öntanının desteklenmesi amacıyla bu hastalardan kan, idrar ve gaita başta olmak üzere değişik vücut sıvıları ve doku örnekleri gibi birtakım örnekler alınmaktadır. Sıklıkla gözardı edilen bu girişim hastalar açısından oldukça travmatik olup hastaları endişelendirmektedir. Hastalar bu endişelerini “benim damarlarım ince, patlıyor” veya “daha önce şu damardan kolay kan almışlardı” şeklinde belirtmekte ve sağlık çalışanları tarafından günde yüzlerce kez tekrarlandığından sıradanlaşan bu girişimin kendileri için önemini dile getirmektedirler.

Klinik laboratuvar alanındaki teknolojik gelişmelerle birlikte, örnek çeşitliliğindeki artış, kan alımındaki kolaylıkları da beraberinde getirmiş ve gereksiz örnek alımını, ek test isteklerini ve hastaların hastanede kalış sürelerini azaltarak, sağlık hizmetlerinin doğru ve hızlı olarak gerçekleşmesine de olanak sağlanmıştır. Test isteği yapılan hastadan alınacak kan örnekleri için, steril enjektör ile vakumlu tüp ve iğne sistemleri başta olmak üzere kelebek iğne (infüzyon setleri), cildin delinmesi ile kapiller kan örneği ya da kalıcı intravenöz örnek alma kateterleri gibi değişik yöntemler kullanılabilmektedir. Standardizasyon amacı ile hastanın en az 10 - 12 saat aç olması ve örneklerin sabah erken saatlerde alınması gerekmektedir. Venöz kan örneği alınmadan önce, hasta için sessiz ve sakin bir ortam yaratılmalı ve kan örneği hasta oturur pozisyonda iken alınmalıdır. Venöz kan alımı için öncelikle ön kol iç yüzeyindeki venler seçilmeli ve örnek steril bir enjektör ya da vakumlu tüp ve iğne sistemleri ile doğrudan testin çalışılacağı tübe alınmalıdır. Turnike, örneğin alınacağı venin 10-15 cm üst seviyesinde, kolay çözülebilecek şekilde bağlanmalı, çok sıkı olmamalıdır. Uzun süren turnike uygulaması sonrası alınan kan örneklerinde, bazı analitlerin düzeyleri anlamlı derecelerde değiştiğinden, turnike uygulaması bir dakikadan uzun sürmemelidir. Fistül ya da damar grefti uygulanmış veya mastektomili meme tarafındaki kol, ödemli ve skarlı bölgeler, hematom, kan transfüzyonu ile IV sıvı tedavisi uygulanan koldan üst seviyeler, venöz kan alımı için uygun değildir.

İstenen her test için, doğru örneğin, doğru şekilde ve uygun koşullarda alınması, alınan örneğin uygun şartlarda saklanması ve taşınması gibi etkenler ve yaş, cinsiyet, ırk, hamilelik, beslenme, egzersiz, yükseklik, ilaç, sigara, alkol, kafein, örnek alım zamanı (açlık, tokluk), sirkadiyen ritm, menstruasyon, ilaç infüzyonu, kan transfüzyonu, mental stress, postür, turnike kalış süresi gibi değişkenler, test sonuçlarını etkileyebilecek faktörler arasında sayılmaktadır.