Seksüel Obje Seçimi Bozuklukları

Fetişizm

Seksüel obje seçimi bozuklukları, cinsel heyecanlanma ve orgazm için diğer erişkinlerin seçtiği olağan yollara göre normal dışı nesnelerin seçimiyle karakterizedirler. Bu cinsel nesne seçimi sapmalarında güçlü cinsel uyarılışlar, davranışlar yineleyicidir ve yönelim nesneleri insan dışı eşya, hayvan, çocuk, yaşlı ya da kendine-başkalarına acı vermek gibi değişik nitelikte olur.

Genellikle bunlar bir kişilik bozukluğunun varlığını da gösterir yani, bu tür cinsel davranışlar kişilik örüntüsünün içindedir; benliğe uyumludur. Her insanda bir miktar gösterimcilik, gözetleyicilik , fetişizm bulunabilir, çocukluk dönemlerinde (2-5 yaşlar) bu eğilimler zaten normalde de görülür. Ancak bu eğilimler yetişkin yaşamda da sürüyorsa ve kişi için bu tür cinsel doyum bir zorunluluk, bir tutku ise cinsel nesne seçimi bozukluğu tanısı konabilir. Bu tür cinsel nesne seçimi bozukluklarından biri de fetişizmdir.

Fetişizm, karşı cinse ait aslında anlamlı olmayan fakat kişi için sembolik cinsel haz kaynağı olan bir nesne ile cinsel doyum tutkusu olarak tanımlanmaktadır. Fetişizm, parafililer, cinsel seçim bozuklukları, cinsel kimlik sapmaları, cinsel uyarılma bozuklukları başlıkları altında sınıflandırılmaktadır.

Fetişizmin en önemli özelliği cinsel uyarı oluşturmak için kullanılan cansız nesnelere karşı duyulan uzun süreli kompülsif ilgidir. Fetişizm, normal cinsel ilginin abartılmış şekilde artışıdır.

Eskiden fetişizm bir beden bölgesiyle sınırlanmış cinsel haz kaynaklarına yönelme olarak da değerlendirilmekteydi ancak yeni tanımlamalarda bu daha çok parsiyalizm olarak adlandırılmaktadır.

Heteroseksüel bir erkek için cinsel nesne bir kadındır. Ancak bir şehirde yaşayıp yüzlerce, binlerce kadınla karşılaşan bir erkek için bunlardan ancak bir bölümü cinsel bakımdan çekici olmaktadır. Buna sebep, o bir bölüm kadının diğerlerinden farklı ve o erkeği çeken bazı şeylere sahip olmasıdır. Bu bir saç veya göz rengi, bir davranış, bir makyaj veya giyiniş tarzı olabilir. Eğer bu cinsel uyarı asıl cinsellik nesnesi olan kadınlardan izole edilerek başlı başına bir cinsel uyarı vazifesi kazanırsa o zaman “fetişizm”den bahsedilir. Fetişizmdeki fetiş, bir eşle kurulacak cinsel ilişkinin yerini alabilir ya da böyle bir cinsel ilişki sırasında kullanılabilir. İkinci durumda fetiş, erotik uyanma için gereklidir. Fetiş olan nesne çocukluk çağıyla ilgili bir anıyla ilişkilendirilmiş bir objedir ve fetişizmin genellikle ergenlik döneminde başladığına inanılır. Eşyayı tutma, öpme, elleme gibi davranışlarla başlar, heyecanlanmanın ardından mastürbasyonla orgazm meydana gelir. Neredeyse bütün fetişistlerin eksibisyonizmde olduğu gibi erkek olduğu bildirilse de kadın ve erkeklerde farklı oranlarda görülebilmektedir. Klasik erkek fetişist, fetişi elde ettikten sonra mastürbasyonla kendisini tatmin eder. Heteroseksüel davranış sırasında görülen küçük çaptaki fetişistik davranışlar, sapkın bir davranış olarak nitelendirilmemelidir. Fetişistik uyarılma çok daha şiddetli olduğunda bununla ilgili önemli sorunlar ortaya çıkar. Fetiş, kişinin cinsel isteğinin tek hedefi olduğunda bu kişinin normal cinsel ilişkiler kurması olanaksızlaşır.

Çoğu fetişizm olgusunda seçilen nesne ile cinsel haz arasındaki simgesel ilişki ortaya çıkarılabilir ancak bu ilişkiyi anlamanın çok güçleştiği durumlar da mevcuttur. Freud’a göre, fetiş objelerinin simgesel anlamı, ayakkabı, terlik gibi nesnelerin kadın cinsel organını simgeleyen nesneler olmasından ileri gelir.

DSM-IV kriterlerine göre kişinin fetişist olarak adlandırılabilmesi için, en az 6 aylık bir süre boyunca, canlı olmayan nesneleri kullanmakla ilgili yoğun, cinsel yönden uyarıcı fantezilerinin, cinsel dürtülerinin ya da davranışlarının yineleyici bir biçimde ortaya çıkması; kişinin bu cinsel dürtü ya da düşlemlerinin belirgin bir sıkıntıya ya da kişiler arası sorunlara neden olması gerekmektedir.

Transvestik fetişizmin ise parafiliyak odağı aykırı giyimi içermektedir. Çoğu kez transvestik fetişizmi olan erkeklerin ara ara aykırı giyim için kullandıkları kadın giyimi koleksiyonları vardır. Aykırı giyimli iken, çoğu kez kendilerini hem erkek özne, hem de cinsel fantezinin nesnesi olarak hayal ederek mastürbasyon yaparlar.