Siz bir Doktor musunuz?
BOŞANMA VE ÇOCUK
Hukuksal bir kavram olarak ele alındığında boşanma, basit anlamda evlilik sözleşmesinin sona ermesidir. Ancak ruhsal açıdan değerlendirildiğinde aile birliğinin bozulması, ailenin bölünmesine yada bütünüyle dağılmasına yol açan ve bütün aile üyelerini hatta yakın çevredeki kişileri dahi sarsabilen karmaşık bir olgudur. Her aile ve çocuk boşanma sürecinden farklı şekillerde etkilenecek belki de bu durumu travma olarak yaşayıp ömür boyu psikolojik izlerini taşıyacaktır.
Boşanma bir son değil, yeni bir başlangıçtır. Özellikle çocuklu ailelerde yaşanan boşanma olayı ciddi bir değişimi de beraberinde getirir. Boşanma olayından bütün aile fertleri farklı derecelerde ve şekillerde etkilenir. Artık ebeveynler karı-koca olmasalar da çocuklarının anne ve babası olmaya devam edeceklerdir. Boşanma sonrasında, ebevynler kendilerinden çok çocuklarının ortamlarını ve yeni yaşam koşullarını düşünmek zorunda kalacaklardır.
ANNE-BABASI BOSANAN ÇOCUKLAR NELER HISSEDER ?
1- Boşanmayla birlikte çocuk, kendisini bir boşluktaymış gibi hisseder. “ Neler oluyor ? “ diye düşünür. Süreci anlamakta zorluk çeker.
2- Gerilim içinde olabilir. Bunu öfke duyguları içinde dışa yansıtabilir, agresifleşebilir, insanları sevmeyebilir.
3- Olayın sorumlusunu aramaya baslar. Bu ya annesi, ya babası ya da kendisidir.
4- Çevresine veya kendisine olan güveni zedelenir.
5- Gelecek ile ilgili ciddi kaygılar yasamaya baslar. “ Simdi bana ne olacak ?”,“ Kiminle birlikte yasayacağım ?”, “Bir daha anne-babamı göremeyecek miyim ?”,“ Artık harçlıklarımı kim verecek ?” gibi bir çok mevzuda çocuk kaygı durumları yasamaya baslar.
6- Yalnızlık duygusu içindedir.
7- Mutsuzdur, çevresindeki güzel ve farklı olaylar bile onu mutlu etmeye yetmeyebilir.
8- Anne-babayı tekrar bir araya getirme arzusunu sürekli duyar, bu konuda çaba gösterebilir.
9- Çevresindekilerle bu duygularını paylaşmak istemez ve yalana başvurabilir.
10- Özellikle ergenlik döneminde bu durumdan dolayı çevreden utanabilir.
ÇOCUKLAR NASIL TEPKİ VERİRLER?
5 yaşından küçükler;
-kederli görünebilir,
-başka insanlardan korkabilir,
-anne/babadan ayrılmak istemeyebilir,
-uyku problemleri yaşayabilir,
-yemek problemleri yaşayabilir,
-huysuzluk nöbetlerine girebilir,
-tuvalet eğitimiyle ilgili zorluklar gösterebilir,
-boşanmadan kendilerini sorumlu hissedebilirler (buna özellikle 3-5 yaş arasındaki çocuklarda rastlanır).
Okul çocuğundaki çocuklar;
-karamsarlaşır, içe kapanıklaşabilir,
-öfkelenebilir,
-dikkati dağılır, toplanamaz,
-notları düşebilir,
-huysuzluk krizleri geçirebilir,
-sürekli sızlanır,
-saldırganlaşabilir,
-anne-babayı tekrar bir araya getirme çabasına girer,
-anne ya da babadan birisinden yana olmaları bekleniyormuş gibi taraf olur.
Ergenlik çağındaki çocuklar;
-İçe kapanabilir,
-mutsuz hissedebilirler,
-öfkesini kolayca gösterebilir.
-saldırganlaşabilir,
-vakitsiz veya riskli cinsel ilişki, uyuşturucu kullanımı gibi riskli davranışlara girebilir
-boşanmanın yaşantısında ekonomik bozulma yaratmasından kaygılanabilir.
BOSANAN ANNE-BABALARA ÖNERILER
• Çocuğa “boşanmanın” ne demek olduğu basit ve yalın bir dille hiçbir eleştiriye girmeden anlatın ve çaba göstermenize rağmen anlaşmazlıkların giderilemediği fikrini açıklayın.
• Çocuk anne ve baba arasında gidip gelmemeli, asıl bir evi olduğunu bilmeli ve benimsemeli çünkü çocukta sarsılan güven duygusu anne babayı düzenli ve sürekli görmesiyle yeniden yapılandırılabildiğini unutmayın.
• Çocuğun bazı olumsuz özelliklerini ayrılınan eşle özdeşleştirmeyin.
• Mümkünse, ona boşanacağınızı birlikte söyleyin.
• Sorularına dürüstçe, gereksiz detaylara girmeden cevap verin.
• Onları boşanmanın sorumluları olmadıklarına ikna edin.
• Onları sevdiğinizi ve onlarla her zaman ilgileneceğinizi söyleyin.
• Diğer ebeveyni okul ve diğer aktivitelere dahil edin.
• Tutarlı olun ve onu alıp bırakırken dakik olmaya özen gösterin.
• Onların her iki ebeveynle de ilişkide olabilecekleri bir yetiştirme programı uygulayın.
• Onlarla yaptığınız programları bozmamaya çalışın.
• Onların diğer ebeveynleriyle sevgi dolu ve tatminkar bir ilişki içinde olmalarına izin verin.
• Onların taraf tutmak zorunda kalacakları durumlar yaratmayın.
• Diğer ebeveyn hakkında bilgi almak için onları sıkıştırmayın.
• Çocuk yetiştirme masrafları konusundaki tartışmalarınızı onların önünde yapmayın.
• Diğer ebeveyn hakkında kötü konuşmaktan ve onu diğer ebeveyni incitmek için piyon olarak kullanmaktan kaçının.
BOŞANAN EŞLER VE ÇOCUKLAR İÇİN KİMLER YARDIM EDEBİLİR?
--09.01.2003 yılında kabul edilen 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun gereği; her aile mahkemesinde uzmanlar (psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacı) bulunmakta ve boşanma, velayet, evlat edinme gibi davalarda gerekli incelmeleri yaparak hazırladıkları raporları mahkemeye sunmaktadırlar. Bu uzmanların bir görevi de gerekli danışmanlık hizmetlerini taraflara sunmaktır.
--Özel ve Devlet Ruh Sağlığı Merkezleri'nde ve Üniversite Aile Terapi Merkezleri'nde aile terapistleri bulunmaktadır.
--Ayrıca psikiyatristler, psikologlar ve konuyla ilgili uzmanların çalıştıkları özel klinikler ve psikolojik danışma merkezleri bulunmaktadır.
Psikolog TANER TOKUÇCU
