Doğum ve Epidural Anestezi

Epidural anestezi, özel iğneler ile omurlar arasından girilerek, dura denilen zarın önüne ulaşılıp epidural aralığa lokal anestezik madde verilmesi ve böylece ağrı uyarılarının beyine ulaşmasının engellenmesi esasına dayanır. Epidural anestezi, normal doğum ağrısını gidermek için (ağrısız doğum) kullanılabileceği gibi, sezaryen sırasında da kullanılabilir. Epidural bölgedeki motor fonksiyonları sağlayan sinirler etkilenirse tam bir anestezi gerçekleşir ve uygulama bölgesinin altındaki tüm bölgelerde duyu ve motor hareket yeteneği ortadan kalkar. Hasta bacaklarını hissedip oynatamaz. Sezaryen ameliyatlarındaki uyguladığımız epidural anestezi bu şekildedir. Normal vajinal doğumda ise, birincil amaç ağrıyı gidermek olduğundan, epidural aralığa sezaryendekinden daha az dozlarda lokal anestezik ve güçlü ağrı kesiciler birlikte verilir. Böylece motor kayıp olmadan, ağrı hissi kesilir. Gebe dokunmaları hissedebilir, bacaklarını oynatabilir. Bu nedenle bu uygulama epidural analjezi adını almaktadır. İlaçlar arası farklılıklar olsa da, epidural anestezide ağrısız dönem 3-5 saat sürer. Ameliyat sonrasında da ağrının olmaması isteniyorsa, bu bölgeye konulan kateterler yardımı ile tekrarlayan ilaç uygulamaları yapılabilir ve ağrısız dönem günlerce sürdürülebilir.

Epidural anestezi, oturur veya yan yatar durumda uygulanır. Gebeye uygun pozisyon verildikten sonra, iğnenin gireceği yer antiseptik solüsyonlarla temizlenir ve steril olarak örtülür. Uygulama yapılacak yer saptanır ve bu bölge lokal anesteziklerle uyuşturulur. Biraz beklendikten sonra epidural iğnesi ile epidural boşluğa girilir ve ilaç verilerek tek seferlik (4-5 saat) uyuşma sağlanır. Eğer analjezi günlerce devam etsin isteniyorsa bu, iğne içinden yerleştirilen kateterlere bağlanmış özel pompalar yardımı ile yapılabilir. İlaç, sabit aralarla veya hastanın gerek gördüğü zamanlardaki komutu ile tekrarlanan uygulamalar şeklinde verilir.

Epidural anestezi, doğumdaki rahmin kasılmaları ile oluşan ağrıları engeller. Normal vajinal doğumda kateter, doğum sancıları, yani aktif eylem başladıktan sonra (rahim ağzı açıklığı 4 cm.’e ulaştıktan sonra) takılır. Sezaryende ise, aktif eylem başlamamış olsa da doğum kararı alınmışsa kateter takılır ve gebe operasyona alınır.

Epidural anestezide annenin bilinci açık olduğu için sezaryende anne doğuma katılabilir, ameliyat sürerken bebeğini görüp, kucağına alabilir.

Epidural anestezide en sık görülen yan etki kan basıncında düşmedir. Bu durum, uygulama öncesi ve sırasında damardan hızla verilen serumlar veya seyrek olarak da damar kasıcı ilaçlar kullanılarak engellenebilir. Girişim yapılırken iğne derinliği olması gerekenden daha derine ilerletilirse, beyin omurilik sıvısında kaçak gelişir ve bu da baş ağrısına yol açar (% 2-4). Baş ağrısı sıvı alımının arttırılmasıyla kolayca geçirilebilir. Kullanılan ilaçlara bağlı olarak hastada yaygın kaşıntı ortaya çıkabilir. Anne adayı etkili bir şekilde ıkınamaz ise doğumun ikinci evresi uzayabilir ve vakum ya da forseps gibi müdahaleli doğum olasılığı artabilir. Nadiren, anestezi sonrası işemede geçici zorluklar, ilaç allerjisi, girişim yerinde infeksiyon ve kanama, çok çok nadir olarak da omurgada geçici veya kalıcı hasarlanmalar görülebilir.

Bazen omurga ve çevresindeki doğumsal anormallikler veya geçirilmiş iltihabi hastalıklar nedeniyle verilen anestezide yetersizlik olabilir.

Epidural anestezinin doğacak bebek açısından çok bilinen önemli bir riski yoktur, hatta genel anestezide görülen bebeğe ilaç geçmesi olasılığının olmaması gibi bir avantajı da vardır.

Epidural anestezi, girişim bölgesinde infeksiyon veya doğumsal anormallik bulunması durumlarında uygulanamaz. Doğumsal veya sonradan edinilmiş kanama bozukluğu olan, antikoagülan tedavi alanlarda da çok iyi bir değerlendirme ve hazırlık sonrası uygulama yapılmalıdır. Bu anestezi uygulaması, bel bölgesinden ameliyat geçirmiş veya çok obez kişilerde zor olabilir.

Şu anki sahip olduğumuz bilgi ve tecrübeler ışığında, doğru adreslerde yapılan epidural anestezi ile normal vajinal veya sezaryenle doğum rahat, güvenli, konforlu ve modern bir yöntemdir diyebiliriz.