Siz bir Doktor musunuz?
EMDR TERAPİSİYLE TRAVMA VE KORKULARDAN KURTULMAK
Travma, en basit tanımıyla kişinin fiziksel ve psikolojik bütünlüğünü tehdit eden olaylara denir.
Psikolojik anlamda travma; bireyin gerektiği gibi bir tepki gösteremediği, üzerinde durduğu halde çözüme kavuşturamadığı, dolayısıyla bilincin dışına ittiği yaşantıdır. Bilinçdışından bireyin ruhsal yapısı üzerindeki etkisini sürekli hissettirir, birey sanki hep söz konusu yaşantıyla yüz yüze geliyormuş gibi bir duygunun içinde bulunur.
Deprem, sel gibi doğal felaketler, savaşlar, cinsel ya da fiziksel saldırıya uğrama, işkence, cinsel taciz, çocuklukta yaşanan istismar, trafik kazaları, iş kazaları, yaşamı tehdit eden bir hastalığın tanısının konması, tehlikeli bir olaya tanık olmak gibi zorlayıcı ve kişinin başa çıkma yeteneğini aşan olaylar ruhsal açıdan travmatik olaylardır.
Yaşanılan bir olayın ''pskolojik travma'' olarak adlandırılabilmesi için;
• Kişinin gerçek bir ölüm ya da ölüm tehdidi, ağır bir yaralanma, kendisinin ya da başkasının fizik bütünlüğüne karşı bir tehdit olayını yaşamış, böyle bir olaya tanık olmuş ya da böyle bir olayla karşı karşıya gelmiş olması,
• Bu olay karşısında aşırı korku, çaresizlik ya da dehşete düşme tepkileri vermiş olması ,
• Kısaca; yaşama tehdit, vücudun bütünlüğüne tehdit, en sevdiklerimize tehdit, inanç ve düşünce sistemlerimize tehdit olması gerekir.
TRAVMA iki yönden oluşur
• Fizik tehdit (Doğal afetler, kazalar,şiddet v.b.)
• Psikolojik tehdit (Başarısızlık, kıyaslanma, dışlanma, ihmal, terk, göç etme, sınavı kazanamamak, boşanma, taciz v.b.)
Yaşanan tehditler psikolojik travmalara kaynaklık eder. Kişiliğe kasıt olmayan, bir kere olan ve biten travmalarla uğraşmak daha kolaydır. (Fiziksel tehditler) Ancak psikolojik tehditlerin mesela; birinin bana yaptığı şeyler, annemin kardeşimle kıyaslaması, dışlanma v.b. gibi bunlar seri biçimde meydana gelince etkileri daha kalıcı oluyor.
Travmatik olaylar nelerdir?
• Fiziksel şiddet
• Trafik kazası, işyeri, ev kazaları v.b
• Yaralanma
• İşkence
• Sevilen birinin ölümü
• Ağır hastalıklar
• Terk edilmek
• İhmal edilmek
• Tacize uğramak
• Tecavüz
• İşveren, aile, eş v.b. tarafından onaylanmamak
• Dışlanmak
• Deprem, sel, heyelan,çığ gibi doğal afetler
• Başarısızlık
• Kıyaslanma
• Sistematik aşağılanma (mobbing)
Travmatik bir olaydan sonra kişiler nasıl tepki gösterirler?
• Travmayı kafanızda tekrar yaşamak.
• Travmayla ilgili veya hatırlatan şeylerden kaçınmak.
• Daha fazla gergin, huzursuz veya her zamankinden daha tetikte olmak.
• Bunalımda olmak, ağlamak.
Travmanın zihinsel tepkileri nelerdir?
• Kafanızda travmayla ilgili istenmeyen görüntüler veya anılar yaşamak (genelde bunlara geçmişe dönüş “flashback” denir).
• Travma ile ilgili korkutan rüyalar görmek
• Travmanın tekrarlandığını hissetmek - travmayı çok kuvvetli olarak, tekrar yaşamak.
• Size travmayı hatırlatan olaylarla veya duygularla karşılaştığınızda, çok rahatsız, huzursuz olmak
• Dikkatsizlik, araya giren düşünceler
• Konsantre olamama
• Hafıza sorunları, unutkanlık
• Sorun çözememe
• Kafa karışıklığı
Travmanın duygusal tepkileri nelerdir?
• Kaygılı, endişeli olma
• Panik hali, sürekli tetikde durma
• Çökkün duygu durumu, üzüntü
• Hayal kırıklığı, karamsarlık
• Korku duyma
• Kızgınlık, öfke
• Pişmanlık, utanç veya kin duyma
Travmanın fiziksel tepkileri nelerdir?
• Mide bulantısı, kusma
• Yorgunluk, tükenmişlik
• Kalp çarpıntısı
• Göğüste ağrı, sıkışma
• Titreme
• Bayılma
• Baş dönmesi, baş ağrısı
• Kaslarda gerginlik, kasılma
• Uyku bozukluğu
Travmanın davranışsal tepkileri nelerdir?
• Kendini geri çekme
• Kıpır kıpır olma
• Madde alımı
• Çabuk tepki verme
• Başkalarını suçlama
• Yeme sorunları
• Kolayca korkma
Travmanın sosyal tepkileri nelerdir?
• İşyerinde, okulda, evde sorunlar
• Kişiler arası ilişkilerde sorunlar
• Arkadaşlık ve evlilik ilişkilerinde sorunlar
• İnsanlardan uzaklaşma
• Aşırı yargılayıcı ve suçlayıcı olma
• Herşeyi kontrol altında tutma isteği
Travmada yaygın düşünceler nasıldır?
• Kimse beni sevmiyor
• Benm suçumdu
• Dağılıyorum
• Kalp krizi geçireceğim
• Bu olay beni kontrol ediyor
• Neden benim başıma geldi?
• Dayanamıyorum
• Artık bir anlam bulamıyorum
• Zayıfım/şişmanım/kısayım/eziğim
• Hiçbir işi doğru yapamıyorum
• Yanlış yapmaktan korkuyorum
• Herşey düzenli olsun istiyorum
• Herşey yabancı gibi
• Kimseye güvenemiyorum
Travma kaynaklı şikayetleri normalde insanlar dile getirmiyor, geçmişinde travma olanlar bu ifadeleri kullanıyor. Mesela; normalde kimse beni sevmiyor değil Ayşe beni sevmiyor deriz.
BİZE NE YARDIMCI OLABİLİR?
• Kendinize zaman tanıyın, kendinize karşı sabırlı olun
• Duygularınızı paylaşın ve çevrenizle dayanışma içinde olun
• Sizi meşgul edecek, yardım çalışmalarına, hayatınızı düzene koymanıza yardım edecek, yapıcı faaliyetlere katılın
• Alkol ve diğer uyuşturucu maddelerden uzak durun
• Duygusal olarak yakın gelecekte sizleri nelerin beklediğini bilin, bilgi edinin
• Suçluluk duygunuzla ilgili aklınıza gelen veya başkalarının size söylediği teselli edici yaklaşımları red etmemeye çalışın
• Her gün için önceliklerinizi belirleyin
• Her birini tek tek ele alın
• Günlük planlarınıza tüm aile üyelerinizi katmaya çalışalım
• “Mutlak” bir çaresizliğinizin olmadığını unutmayın
• Kendilik değerimiz “benliğimizin” omurgasıdır. Onunla temas etmeye çalışalım
• Başa çıkma becerilerinizin etkinliğini gösterebilmesi için kendinize zaman tanıyın
• “Olayı” takip eden üç ay içinde iç dünyanızı hala karmaşık algılıyor ve yaşamınızı yeniden yönlendirmekte zorlanıyorsanız psikolojik yardım almayı önemsemelisiniz.
EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme ) nedir?
EMDR savaş stresi, taciz, doğal afetler veya çocukluk döneminde yaşanan üzücü olaylar gibi rahatsız edici yaşam deneyimlerinin neden olduğu duygusal sorunların yanı sıra, fobi, performans kaygısı, panik bozukluk, beden algısının bozukluğu, çocuklarda travma belirtileri, yas, kronik ağrı, kilo verememek ve başka sorunların tedavisinde kullanılan psikolojik bir yöntemdir. EMDR, psikodinamik, bilişsel, davranışsal ve danışan merkezli yaklaşımlar gibi çok iyi bilinen farklı yaklaşımların öğelerini bir araya getiren bir yöntemdir (Shapiro, 2001).
EMDR; göz hareketleri ile duyarsızlaştırma ve yeniden işleme demektir. Yani sürecin işlemesi için çift yönlü sırayla uyarılma gerekiyor. Burada el sağa sola hareket ettirilerek, kulaklık aracılığıyla iki kulağa sırayla ses verilerek ya da sırayla danışanın dizlerine sırayla vurması istenerek duyarsızlaştırma işlemi yapılır.
EMDR Terapisinin Süreci
EMDR ile travma tedavisi prosedürü adım adım tanımlanmış bir süreçtir. EMDR tedavisi sekiz aşamadan oluşur:
1) Danışan geçmişi
2) Hazırlık
a.danışanla ilişki
b.Emdr’nin açıklanması
c.özel, ideal veya güvenli bir yerin yaratılması
3) Değerlendirme
a. Hedef anının (resmin) belirlenmesi
b. Bu durumdaki olumsuz inancın belirlenmesi (şimdi ve şu anda)
c. Bu durumdaki olumlu inancın belirlenmesi (şimdi ve şu anda)
d. Bu olumlu inancın öznel geçerliliğinin belirlenmesi
e. Hedef anıya yönelik duyguların belirlenmesi (şimdi ve şu anda)
f. Öznel rahatsızlık ölçeğinde hedef anı ve diğer olumsuz olayların verdiği rahatsızlığın ölçüsünün belirlenmesi
g. Tüm bu sıkıntıların bedendeki yer alışının tesbit edilmesi (şimdi ve şu anda)
4) Duyarsızlaştırma
5) Yerleştirme
6) Beden tarama
7) Seansı tamamlama
8) Yeniden değerlendirme (bu aşama bir sonraki seansta yer alıyor
EMDR terapi yöntemi ile travmalarla veya çeşitli korkularla ilgili sorunlarınızda çok hızlı sonuçlar alabilirsiniz.
Uzman Psikolog TANER TOKUÇCU
