Estetik Dışı Botoks Uygulamaları

Botoks (botox), “Botilinum toksini” nin kısaltılmış ticari adıdır. Piyasada başka marka ilaçlar da bulunmaktadır. Özellikle konservelerde üreyen ve besin zehirlenmesine neden olan Clostridium botilinum adlı bir bakterinin ürettiği toksindir.

Botoks sinir-kas kavşağında sinirlerden kaslara giden uyarıyı 3-12 ay boyunca geçici olarak durdurarak etki göstermektedir. Konserve zehirlenmelerinde yüksek miktarda kana karışarak solunum kaslarını felç ettiği tespit edildikten sonra laboratuar koşullarında üretilerek tıbbi uygulamalarda kullanılmaya başlamıştır. Öncelikle spastik hastalardaki kas kasılmalarını önlemede ve şaşılık tedavisinde kullanılmıştır. 1990 lı yılların başında ise yüzdeki kırışıklıkların giderilmesi amacıyla tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Her ne kadar popüler kültürün etkisiyle botoks denince ilk akla gelen "estetik" olsa da günümüzde estetik dışı uygulamalardaki başarısı göz ardı edilemez. Aşırı terleme başta olmak üzere yüz çene bölgesindeki tik ve kasılmalar, yüz felci, migren gibi durumularda da plastik cerrahinin uygulama alanına girmiştir.

Aşırı terleme (hiperhidroz) 

Sosyal açıdan hoş olmayan ve stres kaynağı bir durumdur. Genellikle koltuk altlarında, ellerde, parmaklarda ve ayak tabanlarında meydana gelir. Çoğu kez heyecan, stres veya egzersizle ortaya çıkar. Terleme stresle tetikleniyorsa, kişi terledikçe strese girince kısır bir döngü içine girilir. Ortaya çıkan durumun ağırlığı kişiden kişiye değişir. Bir öğrenci için sınavda kalemi tutamamak ve sınav kağıdının ıslanması, beyaz yakalı bir çalışan için gömlekteki ıslaklık ve hemen herkes için ayak kokusu korkulu rüya gibidir. 

Aşırı terlemede kullanılan kremler, merhemler, spreyler ve haplar bir miktar düzelme sağlayabilir. İyontoforez gibi teknikler de yararlı olabilmektedir. Ancak bu tür tedaviler daha çok normal sınırlarda terleyen kişilerde anlamlı olabilmektedir. Normalden fazla terleyen kişiler için mutlu edici bir sonuç ortaya çıkaramadıkları bilinmektedir.

Botoks, ter bezlerini uyaran sinir iletisini azaltarak etki gösterir. Uygulama kolay ve rahattır. Koltuk altı, ayak tabanı veya ellerde aşırı terleme olan bölge çoğu kez önceden uyuşturmaya bile gerek kalmadan özel ince iğneler kullanılarak ilaç enjekte edilir. Ağrı konusunda hassas olan kişilere uyuşturucu krem veya buz uygulanabilir. Böylelikle aşırı terleme 4-6 ay kadar azaltılabilir. Yapılan ardışık seanslarla bu süre daha da uzatılabilir.

Terleme üzerine etkisi 4-5 günde başlar ve bir hafta sonra belirgin hale gelir. El bölgesinde özellikler parmaklarda yapılan enjeksiyonlarda dikkatli olunmalıdır, enjeksiyon hatalı yapılırsa geçici kuvvet kaybına yol açabilir. Bunun dışında bilinen bir yan etkisi bulunmamaktadır. Diğer vücut bölgelerinde lokalize aşırı terleme alanları için de uygulanabilmekle birlikte durumun hekim tarafından değerlendirilmesi önemlidir.

Tik ve Kasılmalar

Yüz bölgesindeki tikler ve istemsiz kasılmalar zamanla ortaya çıkan ve çoğu kez sebebi bulunamayan durumlardır. Bu bölgedeki kasların aşırı hassasiyeti veya sinirlerdeki fazla uyarı bu duruma yol açabilmektedir. Özellikle göz ve ağız çevresindeki tikler kişide hem görsel hem de işlevsel problemler doğurmaktadır.

Bu tip durumlarda öncelikle tam bir nörolojik muayeneden geçerek altta yatan başka bir durum olmadığı teyit edilmelidir.

Botoks tedavisiyle fazla uyarılan kas grupları uyarıya karşı duyarsızlaştırılarak kasılmalar azaltılmakta ve normale yakın hale getirilmektedir. Yapılacak enjeksiyon bölgeleri ve miktarı çok önemlidir. Yanlış kas gruplarına ya da fazla doz enjeksiyon yapılması istenmeyen sonuçlar doğurabilmektedir.

Aynı şekilde çene kaslarını fazla kullanan ve buna bağlı eklem ağrısı olan hastalarda da başlangıç tedavileri yetersiz kaldığında botoks kullanılabilmektedir. Ortalama olara 4-6 ay boyunca şikayetlerde düzelme sağlanabilir.

Migren

Estetik amaçlı botoks uygulanan migren hastalarında hastaların migren ataklarının sıklık ve şiddetinde azalma farketmesiyle tedaviye girmiştir. Enjeksiyon noktaları ve kas grupları hastanın öyküsü alınarak yapıldığında daha etkin yanıt alınmaktadır. Öncelikli olarak nörolojik muayene ve migren teşhisinin kesinleştirilmesi gereklidir.

Botoks enjeksiyonu migren ataklarını tamamen durdurmaz. Atak sıklığını, atakların şiddetini azaltır ve hastanın ilaç kullanma gereksinimi azaltır. Diğer uygulamalarda olduğu gibi enjeksiyondan bir hafta sonra etkisi başlar, ortalama 4-6 ay kadar bir zaman diliminde devam eder.

Yüz felci

Gerek doğuştan, gerek sonradan gerekse de herhangi bir cerrahi işlem sonrasında yüz yarısında meyadan gelen kısmi veya tam yüz felcinde yüz simetrisi bozulur. Felçli kısımda yüz kıvrımları kaybolur ve özellikle ağız köşesinde sağlam tarafa doğru bir kayma gözlenir.

Felçli tarafta göz kapağının açık kaldığı durumlarda cerrahi girişimler uygulanmaktadır. Yüz asimetrisinin düzeltilmesinde de bir çok cerrahi yöntem mevcuttur. Cerrahi tedavi istemeyen ya da uygun olmayan hastalarda sağlam tarafa yapılan botoks enjeksiyonlarıyla asimetri dengelenerek yüz felcinin ortaya çıkardığı görüntü bir nebze de olsa düzeltilebilir.

Enjeksiyonlar sağlam taraftaki kas gruplarına yapılarak sağlam tarafın kuvveti azaltılır, özellikle ağız ve yanak bölgesinde düzelme sağlanabilir.

Bu enjeksiyonlar da yüz kas gruplarının anatomisini ve işlevini iyi bilen hekimler tarafından yapılmalıdır aksi durumda hoş olmayan durumlar ortaya çıkabilir.

Diğer uygulamalarda olduğu gibi enjeksiyondan bir hafta sonra etkisi başlar, ortalama 4-6 ay kadar bir zaman diliminde devam eder.

Estetik Dışı Botoks Uygulamaları

Botoks (botox), “Botilinum toksini” nin kısaltılmış ticari adıdır. Piyasada başka marka ilaçlar da bulunmaktadır. Özellikle konservelerde üreyen ve besin zehirlenmesine neden olan Clostridium botilinum adlı bir bakterinin ürettiği toksindir.

Botoks sinir-kas kavşağında sinirlerden kaslara giden uyarıyı 3-12 ay boyunca geçici olarak durdurarak etki göstermektedir. Konserve zehirlenmelerinde yüksek miktarda kana karışarak solunum kaslarını felç ettiği tesbit edildikten sonra laboratuar koşullarında üretilerek tıbbi uygulamalarda kullanılmaya başlamıştır. Öncelikle spastik hastalardaki kas kasılmalarını önlemede ve şaşılık tedavisinde kullanılmıştır. 1990 lı yılların başında ise yüzdeki kırışıklıkların giderilmesi amacıyla tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Her ne kadar popüler kültürün etkisiyle botoks denince ilk akla gelen "estetik" olsa da günümüzde estetik dışı uygulamalardaki başarısı göz ardı edilemez. Aşırı terleme başta olmak üzere yüz çene bölgesindeki tik ve kasılmalar, yüz felci, migren gibi durumularda da plastik cerrahinin uygulama alanına girmiştir.

Aşırı terleme (hiperhidroz) 

Sosyal açıdan hoş olmayan ve stres kaynağı bir durumdur. Genellikle koltuk altlarında, ellerde, parmaklarda ve ayak tabanlarında meydana gelir. Çoğu kez heyecan, stres veya egzersizle ortaya çıkar. Terleme stresle tetikleniyorsa, kişi terledikçe strese girince kısır bir döngü içine girilir. Ortaya çıkan durumun ağırlığı kişiden kişiye değişir. Bir öğrenci için sınavda kalemi tutamamak ve sınav kağıdının ıslanması, beyaz yakalı bir çalışan için gömlekteki ıslaklık ve hemen herkes için ayak kokusu korkulu rüya gibidir. 

Aşırı terlemede kullanılan kremler, merhemler, spreyler ve haplar bir miktar düzelme sağlayabilir. İyontoforez gibi teknikler de yararlı olabilmektedir. Ancak bu tür tedaviler daha çok normal sınırlarda terleyen kişilerde anlamlı olabilmektedir. Normalden fazla terleyen kişiler için mutlu edici bir sonuç ortaya çıkaramadıkları bilinmektedir.

Botoks, ter bezlerini uyaran sinir iletisini azaltarak etki gösterir. Uygulama kolay ve rahattır. Koltuk altı, ayak tabanı veya ellerde aşırı terleme olan bölge çoğu kez önceden uyuşturmaya bile gerek kalmadan özel ince iğneler kullanılarak ilaç enjekte edilir. Ağrı konusunda hassas olan kişilere uyuşturucu krem veya buz uygulanabilir. Böylelikle aşırı terleme 4-6 ay kadar azaltılabilir. Yapılan ardışık seanslarla bu süre daha da uzatılabilir.

Terleme üzerine etkisi 4-5 günde başlar ve bir hafta sonra belirgin hale gelir. El bölgesinde özellikler parmaklarda yapılan enjeksiyonlarda dikkatli olunmalıdır, enjeksiyon hatalı yapılırsa geçici kuvvet kaybına yol açabilir. Bunun dışında bilinen bir yan etkisi bulunmamaktadır. Diğer vücut bölgelerinde lokalize aşırı terleme alanları için de uygulanabilmekle birlikte durumun hekim tarafından değerlendirilmesi önemlidir.

Tik ve Kasılmalar

Yüz bölgesindeki tikler ve istemsiz kasılmalar zamanla ortaya çıkan ve çoğu kez sebebi bulunamayan durumlardır. Bu bölgedeki kasların aşırı hassasiyeti veya sinirlerdeki fazla uyarı bu duruma yol açabilmektedir. Özellikle göz ve ağız çevresindeki tikler kişide hem görsel hem de işlevsel problemler doğurmaktadır.

Bu tip durumlarda öncelikle tam bir nörolojik muayeneden geçerek altta yatan başka bir durum olmadığı teyit edilmelidir.

Botoks tedavisiyle fazla uyarılan kas grupları uyarıya karşı duyarsızlaştırılarak kasılmalar azaltılmakta ve normale yakın hale getirilmektedir. Yapılacak enjeksiyon bölgeleri ve miktarı çok önemlidir. Yanlış kas gruplarına ya da fazla doz enjeksiyon yapılması istenmeyen sonuçlar doğurabilmektedir.

Aynı şekilde çene kaslarını fazla kullanan ve buna bağlı eklem ağrısı olan hastalarda da başlangıç tedavileri yetersiz kaldığında botoks kullanılabilmektedir. Ortalama olara 4-6 ay boyunca şikayetlerde düzelme sağlanabilir.

Migren

Estetik amaçlı botoks uygulanan migren hastalarında hastaların migren ataklarının sıklık ve şiddetinde azalma farketmesiyle tedaviye girmiştir. Enjeksiyon noktaları ve kas grupları hastanın öyküsü alınarak yapıldığında daha etkin yanıt alınmaktadır. Öncelikli olarak nörolojik muayene ve migren teşhisinin kesinleştirilmesi gereklidir.

Botoks enjeksiyonu migren ataklarını tamamen durdurmaz. Atak sıklığını, atakların şiddetini azaltır ve hastanın ilaç kullanma gereksinimi azaltır.

Diğer uygulamalarda olduğu gibi enjeksiyondan bir hafta sonra etkisi başlar, ortalama 4-6 ay kadar bir zaman diliminde devam eder.

Yüz felci

Gerek doğuştan, gerek sonradan gerekse de herhangi bir cerrahi işlem sonrasında yüz yarısında meyadan gelen kısmi veya tam yüz felcinde yüz simetrisi bozulur. Felçli kısımda yüz kıvrımları kaybolur ve özellikle ağız köşesinde sağlam tarafa doğru bir kayma gözlenir.

Felçli tarafta göz kapağının açık kaldığı durumlarda cerrahi girişimler uygulanmaktadır. Yüz asimetrisinin düzeltilmesinde de bir çok cerrahi yöntem mevcuttur. Cerrahi tedavi istemeyen ya da uygun olmayan hastalarda sağlam tarafa yapılan botoks enjeksiyonlarıyla asimetri dengelenerek yüz felcinin ortaya çıkardığı görüntü bir nebze de olsa düzeltilebilir.

Enjeksiyonlar sağlam taraftaki kas gruplarına yapılarak sağlam tarafın kuvveti azaltılır, özellikle ağız ve yanak bölgesinde düzelme sağlanabilir.

Bu enjeksiyonlar da yüz kas gruplarının anatomisini ve işlevini iyi bilen hekimler tarafından yapılmalıdır aksi durumda hoş olmayan durumlar ortaya çıkabilir.

Diğer uygulamalarda olduğu gibi enjeksiyondan bir hafta sonra etkisi başlar, ortalama 4-6 ay kadar bir zaman diliminde devam eder.

Botoks, kalıcı olmayan ve belirli aralıklarla tekrar edilmesi gereken bir yöntem olmakla birlikte ameliyat gerektirmeyen, uygulaması kolay ve acısız, etkisi hızla ortaya çıkan ve sonrasında herhangi bir istirahat gerektirmeyen nispeten ucuz bir tedavi olması nedeniyle günümüzde oldukça fazla tercih edilmektedir. Bu kadar sık kullanılmasına rağmen ciddi bir sorunla karşılaşılmamıştır. Hamileler ve emziren annelerede yapılması önerilmemektedir. Yanlış bir uygulama bile yapılsa en geç 3-4 ay içerisinde geri dönüş olacaktır. Yine de yüz bölgesi anatomisine hakim, deneyimli bir plastik cerrah tarafından uygulanması hem istenmeyen sonuçlardan kaçınılması hem de daha güzel sonuçların alınması bakımından önemlidir.