Vajene giriş gerektiren her durumda şiddetli ağrı olması durumuna "Vaginismus" denir. Ağrıya neden olan durum pelvik bir kas olan pubokoksigeus kasının istemsiz bir şekilde (refleks şeklinde) aniden kasılmasıdır. Cinsel birleşme sırasında , jinekolojik muayene esnasında , vajina içine tampon yerleştirme durumlarında kasılmalar ortaya çıkabilir ve ağrıya neden olarak bu durumları imkansız kılar.
Vaginismus olan bir bayan bu duruma neden olan kas spazmını bilinçli olarak kontrol edemez çünkü bu kas spazmını kişi kendi isteği ile oluşturmamaktadır.Oluşan kasılma refleksiftir yani istemsizce oluşmaktadır.Bu durumu gözümüzün önüne aniden birşey çıkınca göz kapaklarımızın istemsiz olarak kasılmasına benzetebiliriz.
PRİMER VAGİNİSMUS
Daha önceden cinsel birleşme hiç gerçekleştirilemediyse veya ağrısız cinsel birleşme yaşanmadıysa primer (birincil) vaginismus düşünülür.
Kişi cinsel birleşmenin normalde hiçbir ağrıya neden olmadığını zannediyor olabilir(halbuki cinsel uyarılmanın olmadığı tüm cinsel ilişkilerde kişiden kişiye miktarı değişmekle beraber ağrı meydana gelir).
Aşağıdaki durumların da primer vaginismusa neden olabileceği unutulmamalıdır:
Vajinal vestibüler sendrom (Fokal vajinit)
Vajinal mantar enfeksiyonları
İdrar yolu enfeksiyonları
Cinsel taciz , tecavüz
Kişi kendi uğramasa da başkasına yapılan cinsel taciz veya tecavüze tanıklık etme (bu durumu görmek veya bilmek şeklinde)
Aile içi şidette maruziyet
Çocukluk çağlarında aile bireyleri arasında aşırı geçimsizlik
Cinsel birleşmeyi ahlak dışı , vahşi ve moral bozucu olarak öğrenmiş veya toplum tarafından bu şekilde öğretilmiş olmak.
Toplum tarafından yanlış olarak çok büyütülen ‘Kızlık zarı yırtılması’ durumunu hayalinde dayanalımaz ağrılı olarak düşünme ve ilk cinsel birleşmede mutlaka bu duruma bağlı aşırı ağrı yaşayacağına kendini inandırma.(Hymen=Kızlık zarı bütünlüğünün bozulması genellikle ağrı hissedilmeyen bir durumdur.)
Vücuda herhangi bir yabancı maddenin girdiği travmaya maruz kalma(Bıçaklanma vb...)
Anksiyete
Stres
Sıklıkla primer vaginismusun nedeni bulunamaz.(İdiyopatik)
SEKONDER VAGİNİSMUS
Daha önceden normal cinsel birleşme yapabilen kadınlarda ortaya çıkan vaginismustur.Aşağıdaki nedenlerden dolayı oluşabilir:
Mantar enfeksiyonu
Doğum sırasında oluşabilecek travmaya bağlı
Psikolojik
Vaginismusta Lamont Sınıflandırması:
1.Derece Vaginismus : Hastanın pelvik tabanında ağrılı bir kasılma vardır ancak bu durum hastanın endişelerinin giderilmesiyle hafifler.
2.Derece Vaginismus : Hastanın pelvik tabanında ağrılı bir kasılma vardır ve bu durum hastanın endişelerinin giderilmesine rağmen devam eder.
3.Derece Vaginismus : Hasta muayeneden kaçınmak için kalçalarını havaya kaldırır.
4.Derece Vaginismus : Hasta muayeneden kaçınmak için kalçalarını havaya kaldırır , bacaklarını sıkıca kapatır ve geriye kaçma hareketi yapar.
(Pacik 5.Derece vaginismustan da bahsetmiş ve bu durumda terleme , bulantı , çarpıntı , hızlı nefes alıp verme , kusma , bayılma , muayene masasından düşme ve doktora saldırma gibi durumların olabileceğini belirtmiştir.Ayrıca Pacik sadece pubo koksigeus kasında değil bulbokavernöz ve puborektalis kaslarında da istemsiz kasılmanın olduğunu ifade etmiştir.)
VAGİNİSMUS TEDAVİSİ:
Hastanın probleminin jinekolojik mi , psikolojik mi veya her iki durum nedenli mi olduğunun saptanması gereklidir.Saptanan durumlara yönelik tedaviler uygulanır.
1)Jinekolojik Tedaviler: Vajinal vestibüler sendrom , vajinal enfeksiyonlar , idrar yolu enfeksiyonları , hiperokzalüri , vajinal kuruluk vb... durumlar tedavi edilir.
Dokunmaya Odaklanma Egzersizleri ( Sensate Focus Exercises ) , vajinal dilatörlerle desensitizasyon veya Botox tedavisi direk vaginismusa yönelik tedavi seçenekleridir.
2)Psikolojik Tedaviler: Vaginismusa yol açan en sık 3 psikolojik faktör;
a)Ağrılı cinsel birleşme korkusu
b)Cinsel birleşmenin yanlış , ayıp , utanç verici olduğuna inanılması(katı dinsel inançlara sahip hastalarda sıkça görülür)
c)Erken çocuklukta fiziksel veya psikolojik travma yaşamış olmak( bu travmanın cinsel olması şart değildir.)
değerlendirilir ve bu durumlara yönelik uygun tedavi yöntemleri seçilir.
Vaginismus hastalarında çocukluk çağında cinsel çatışma ve kendi cinselliğine karşı negatif tutum daha fazla görülmektedir.
Vaginismusa neden olan psikolojik nedenlerin ve ağrının asıl nedeninin bir kasın istemdışı kasılmasının vurgulanması ve hastaya öğretilmesi(gerekirse terapi yöntemleri ile) çoğu hastada fayda sağlar.
VAGİNİSMUS VE CİNSELLİK
Vaginismus hastalığı kişinin cinsel birleşmeyi istemediği veya partnerini sevmediği anlamına gelmemektedir.Vaginismus hastası olan bir kişi de diğer normal kişiler kadar cinsel birleşmeyi istemektedir.
Vaginismus hastaları tam olarak birleşmenin olmaması kaydıyla birçok cinsel aktivitede bulunabilirler.
Cinsel birleşmeye karşı duyulan korku ve bu durumun yarattığı psikolojik baskı vaginismus hastasının cinsel olarak uyarılmasını çoğu zaman engeller.Unutulan en önemli noktalardan biri de normal kadınların da yeterli cinsel uyarılma olmadan birleşme yaşadıklarında şiddetli ağrı yaşadıklarıdır.Cinsel olarak uyarılmış olmak rahat ve ağrısız cinsel birleşme için çok önemlidir.
Kendi kendine masturbasyon yapmak bazı vaginismus hastalarında cinsel birleşme korkusunu azaltabilmektedir.Bu masturbasyonda orgazm şart değildir önemli olan klitoris , vulva ve vajene dokunma ile oluşan çeşitli duyuları keşfetmek ve bunların korku yerine rahatlama ve zevke neden olduğunu anlayabilmektir.Cinsel uyarılma kadında vulvar renk ve şekil değişikliğine ve vajinal lubrikasyon(kayganlık) artışına neden olacaktır.Kişi cinsel uyarılmaya karşı kendi kişisel yanıtını ve tepkilerini öğrendikçe bu duruma getiren en iyi duyusal uyarıları da kavrayacaktır.Bunun sonucunda da partnerini kendisini en iyi şekilde uyarabilmesi konusunda yönlendirip eğitebilecektir.
)