Yeni Doğan Bebeklerde Sarılık

 

YENİ DOĞAN BEBEKLERDE GÖRÜLEN SARILIKLAR

Yeni doğan döneminde en sık karşılaşılan sorunlardan birisi de sarılıktır. Hatta bir bebeğin hastaneye ilk yatış nedenlerinde biri sarılıktır.  Bazı riskli bebeklerde ciddi sarılıklar görülebilir.örneğin RH uygunsuzluğu,grup uygunsuzluğu,düşük doğum ağırlığı,erken doğumlarda sarılık dikkatle izlenmeli, anneler bu konuda uyarılmalıdır.

Sarılık vücutta bilürubin dediğimiz bir maddenin normal sınırların üzerine çıkması ile deri ve gözde beyaz tabakanın sararması ile ortaya çıkan bir hastalıktır.  Genellikle 4-5 günlerde başlar 7-8 günlerde en yüksek noktasına ulaşır,14-15 günlerde azalarak kaybolur.İlk sararma yüzde başlar sonra gövdeye sonra da bacaklara iner.Bazen bu sararma bir gün içerisinde görülecek kadar şiddetli olur.

Klinik olarak cildin sararması dışında bir bulguya rastlanmaz.Ağlama ve huzursuzluk yoktur.Bebek hasta görünümlü değildir.Eğer aile duyarsız ise bebeğin sarılığı arttığı halde doktora gelmekte gecikirler.Bu da kan değişiminden evvelki tedavi seçeneklerini kullanılamaz hale getirir.

SARILIĞIN NEDENLERİ

1. En sık görülen neden fizyolojik sarılıktır.%50 nin üzerinde neden budur.adının fizyolojik olmasına rağmen bilurubin yükselmesi patolojik sınırlara ulaşabilir.
2. Prematürite
3. Düşük doğum ağırlığı
4. Rh uygunsuzluğu
5. Grup uygunsuzluğu (ABO uygunsuzluğu)
6. Hipotroidi
7. Yeni doğan enfeksiyonları
8. Bebeğin beslenememesi,aç kalma, susuz kalma
9. Bilurubinin vücutta salınımı ve atılımını engelleyen doğumsal hastalıklar
10. Enzim defektleri(gliokoz 6 fosfat dehidrogenaz enzim eksikliği gibi)
11. Kalıtsal hastalıklar(crigler najjar ve gilbert sendromu gibi)
12. Bazı ilaçların yüksek doz uygulanması (k vitamini sulfanamid diazem gibi)
13. Anne karnında bebeğin geçirdiği hastalıklar (torch gibi)
14. Hepatit
15. Safra yollarını tıkayan hastalıklar
16. Diyabetik anne çocuğu

SARILIKTA BİLURUBİN DÜZEYLERİ

Normalde bilurubin düzeyi 1.2 mg/dl dir. Bebeklerde 10.5 e kadar normal sınırlarda kabul edilir. Bu rakamın üzerine çıkması halinde dikkatle izlenmeli her gün bilurubin testi yaptırılmalıdır.Hızlı yükselme durumlarında günde 2 kez bile tahlil yapılabilir. Bu verdiğimiz rakamlar miadında doğmuş ve 3500 gr ağırlığındaki bebekler için ve 3 günden sonraki değerler için geçerlidir.

3 günden sonra kan değişim sınırı miad bir bebek için 20 mg olmasına rağmen doğduğunda sarılığı olan ve bilurubini 5 mg ın üzerinde olan bebeğin kan değişimi hemen yapılmalıdır.24 saatin sonunda 10 mg ise kan değişir.48 saatte 15 mg ise kan değişir. Ancak 72 saatten sonra kan değişim sınırı 20 mg ın üzerine çıkar.Bu nedenle bilrubin değeri her bebek için ayrı her gün için değişken skalalarda değerlendirilmelidir.

SARILIKTA RİSK NEDİR?

Bilirubin düzeyi 20 mg ın üzerinde 24-48 saat geçecek olursa bebekte beyinde bilurubin birikmesine bağlı KERN İKTERUS dediğimiz nörolojik hasar meydana gelir ki bu kalıcı bir hasardır, zeka geriliği ile seyreder.

SARILIĞIN TEDAVİSİ NEDİR?

Öncelikle bilrubin seviyesinin günlük takibi tedavinin ana prensibidir. Bebeğin aç ve susuz bıraklıması önlenmelidir. Özellikle sezaryenle doğumlarda anne sütünün gelmesi 24 -48 saati bulabilir. Bu gibi durumlarda bebek uygun bir mama ile desteklenmelidir.

Tedavide 2.basamak FOTOTERAPİ"dir.  Bu çok kolay uygulanan bir tedavi yöntemidir.

Tedavinin 3.basamağı KAN DEĞİŞİMİ"dir. Hem zor hem de riskli bir tedavi şeklidir. Bu nedenle kan değişim sınırına gelmeden bebeğin takibe alınması ve fototerapi uygulanması gerekir

Fototerapiden sonra bilurubin düzeyi normale düşer. Ancak hastaneden çıktıktan sonra tekrar bilurubinde yükselme görülebilir. Aileler bu konuda uyarılmalı birkaç kez daha bilurubin kontrolüne çağrılmalıdır.

UZAMIŞ SARILIK NEDİR?

15 günden sonra hala bilurubin düzeyinin 10.5 mg ın üzerinde seyretmesine uzamış sarılık denir.  Bunun nedenleri arasında en çok görülen anne sütüne bağlı sarılıktır. Bu nedenle uzamış sarılıkta ilk tedavi seçeneği anne sütünün 4-5 gün süre ile kesilmesidir. Eğer bilurubin düzeyinde düşme olmazsa diğer uzamış sarılık nedenleri gözden geçirilir.

 

Hazırlayan:

DR.MEHMET ÇAĞLAR

ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI UZMANI