Yudum Yudum Sağlık

Suyu gün içerisinde, ağzımız kuruduğunda rahatlamak, sıcak havalarda ferahlamak için kullandığımız bir içecek olarak düşünürüz. Ama unutulmamalı ki su, vücudunuz için en önemli besin öğesidir. Altı hafta yiyeceksiz kalabilirsiniz ama bir haftadan fazla susuz yaşamanız mümkün değildir.

Susuz yaşayamamamızın nedeni, vücudumuzda suyu uzun süre tutamamamızdır. Vücudun susuz kalıp kuruması sonucu ağırlığının %20'sini kaybetmesi ölümle sonuçlanır. Su vücudun en büyük bileşenini oluşturur. Yetişkinlerin vücudunun %50-60'ını, çocukların vücudunun ise %70-75'ini su oluşturur. Vücut yağı ile karşılaştırıldığında, yağsız doku çok daha fazla su içerir. Zayıfsanız vücudunuzdaki su miktarı (oranı) daha yüksektir. Daha fazla kas kütlesine sahip erkekler vücutlarında, kadınlara göre daha yüksek miktarda su taşırlar. Su gerçekten yaşam içeceğidir.

SUYUN VÜCUTTA NE GİBİ GÖREVLERİ VARDIR?

• Yediğimiz gıdalardaki besin öğelerinin çözülüp sindirilmesi ve emilmesi için su gereklidir.
• Su, vücut sıcaklığını ayarlar. Sıcak havada terleme ve terin buharlaşması sonucu ısı enerjisi deriden atılır ve serinleme hissedilir.
• Vücuttan atık maddelerin uzaklaştırılmasını sağlar. Vücudun kullanamadığı, gereğinden fazla olan zararlı bileşiklerin çoğu suda çözünerek idrar ve dışkıyla dışarı atılır.
• Yeterince su içilmediği zaman kalsiyum gibi bazı mineraller böbreklere çökelerek taşa neden olabilir.
• Su, kalori içermez Her vücut hücresi, dokusu, organı ve vücudun her türlü fonksiyon gören işlemlerinde su gereklidir. Su aslında vücudun en yüksek oranda gereksinim duyduğu besin öğesidir.

NE KADAR SU İÇMELİYİZ?

Vücudun kullandığı suyun bir kısmını içtiğimiz su ve diğer içeceklerden, bir kısmını da gıdaların içinde bulunan sudan, belirli bir miktarını da vücut metabolizması sonucu ortaya çıkan sudan karşılarız. Vücut, karbonhidratları, proteinleri ve yağları yakarken bir miktar su açığa çıkar.

Aldığımız suyun hemen hepsini ter, idrar, dışkı yoluyla dışarı atarız. Buna "su dengesi" adı verilir ve aldığımız suyla, vücuttan attığımız suyun eşit olması anlamına gelir. Ortalama yetişkin insanda bu denge yaklaşık 2400 ml. su ile sağlanır. Bu da 8-10 bardak su ve diğer sıvılara eşittir.

AZ SU İÇERSEK NE OLUR?

Yeterince su içmezsek ve örneğin terleme yoluyla su kaybedersek, vücudumuzdaki su miktarı %1-2 kadar bile azalsa, vücut, susama hissini ileterek sinyal verir. Bazı durumlarda susama hissi vermeden de vücut su kaybedebilir. Bu nedenle ateşi, ishali ve kusması olan çocuklara, yaşlılara su vermek gerekir. Yanlış bir inanış olan 'ishalli çocuklara su vermeme' bazen su kaybından ölüme bile yol açabilir. Yazın sıcak havalarda vücut ısı kaybını arttırmak, böylece yaşamsal organların zarar görmesini engellemek için ter bezlerini çalıştırır.

Sıcak havalarda sıvı alımını arttırmak ve alkol tüketiminden kaçınmak lazımdır. Susadığımız halde su içmezsek vücut kendi suyunu tutmaya çalışır. Böbreklerden idrar atımı ve kandaki sıvı hacmi azalır. Tansiyon düşer. Bu da vücudu daha çok sodyum ve su tutmaya zorlar. Ancak dışkıdan, deriden ve akciğerlerden su kaybı devam eder. İdrarın da belli bir yoğunlaşma kapasitesi olduğundan sonuçta vücut kurur ve sağlığını yitirir. Vücut ağırlığının %4'ü kadar su kaybederse kaslar güçsüzleşir ve uyku hali ve bulantı olur. %6'sını kaybederse baş ağrısı ve dönmesi, vücut sıcaklığında artma ve nabızda hızlanma, morarma ve konuşma yeteneğinde azalma olur. %10 azalmada, kas kasılması (kramp), uykusuzluk, dilde şişme, böbreğin işlevlerini yitirmesi ve uyuşmaya yol açar. %20'sinin yitirilmesi ise koma ve ölümle sonuçlanır.

AŞIRI SU ZARARLI MIDIR?

Böbreklerin dışarı atamayacağı kadar su toksik etki gösterir. Ancak su zehirlenmesi günlük gereksinimin çok üstünde içilince ortaya çıkar.

SU TÜKETİMİNİ ARTTIRMAK İÇİN

• Gün içerisinde kahve araları yerine su arası verin. Bilinçaltında bir şeyler içme isteğiniz varsa masanızda bir şişe su bulundurun.
• Yemeklerinizde ve ara öğünlerde suya önem verin. Yiyeceklerinizi su, süt veya meyve suyu (şekersiz, doğal) ile tamamlayın. Yemeğinize bazen de çorba ile başlayın.
• İkramlarda çayla birlikte su isteyin.
• Ara öğünlerinizde kendinizi ayran, süt veya su ile canlandırın.
• Partilerde ve diğer sosyal toplantılarda alkollü içecekler yerine soda için.
• Özellikle sıcak havalarda fiziksel aktivite öncesi, sırası ve sonrasında su için. Egzersiz sırasında her 15-20 dakika bir, 125-250 ml. kadar su tüketin. Susamayı beklemeyin.
• Seyahatlerinizde yanınızda bir şişe su bulundurun. Dışarıda geziyorsanız çantanızda su taşıyın.

Su, basit olarak birçok mevcut içecekler arasında en iyi seçimdir! Meyve suyu veya süt de iyi içecek seçimlerindendir ve suyun yanı sıra bazı besin öğelerini de sağlarlar. Örneğin meyve suları A ve C vitaminlerini, süt de kalsiyum sağlamaktadır. Kahve, çay, alkollü ve alkolsüz gazlı içecekler; süt ve meyve suyu gibi beslenme yararları sağlamamaktadırlar.

NEDEN SU İÇMELİYİZ?

Başlangıç olarak su, kalori içermez. Ekstra kalori almaktan sakınıyorsanız bu gerçekten bir avantajdır. Alkolsüz normal içecekler ve alkollü içecekler kalori içerirler. Suda sodyum miktarı da azdır ve yağ, kolesterol içermez. Kafein alımınıza dikkat mi ediyorsunuz? Kahve, çay ve diğer bazı içeceklerin aksine, su kafein içermez.

Suyun yumuşak veya sert olması içindeki mineral miktarına göre değişmektedir. Sert sular daha fazla kalsiyum ve magnezyum içerirken, yumuşak sular daha fazla sodyum içerirler. Aslında yumuşak ve sert sular arasında çok fazla lezzet farkı bulunmamaktadır. Bununla birlikte demirin az miktarı bile suyun tadına çok az metalik tat katar fakat bu miktar diyetle alınan demir miktarına kıyasla çok önemsizdir.

Tüm bu bilgilerin ışığında, su içiminin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha vurgulamış olduk. Siz de sağlığınıza dikkat ediyorsanız ve sağlıklı olmak istiyorsanız, günlük su ihtiyacınızı mutlaka karşılayın. Özel durumlar hariç olmak üzere, yetişkin, sağlıklı bir insanın günlük olarak en az 8-10 bardak su tüketmesi gerekir.